(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

Ένα πρωινό του 1926 ο ‘Ότο Ντιξ περπατούσε σε ένα δρόμο του Βερολίνου και συνάντησε τη δημοσιογράφο (και ποιήτρια) Σύλβια φον Χάρντεν. Της φώναξε κάτι σαν “στάσου λίγο Σύλβια, πρέπει να σε ζωγραφίσω!!”. Εμένα βρε, του είπε η Σύλβια, εμένα με τόσο λεπτά χείλη και τόσο μεγάλα πόδια; Μα, δεν θέλω να ζωγραφίσω το έξω σου, αλλά το μέσα σου, είσαι μια ολόκληρη εποχή, της είπε ο Ότο.

Αυτός ο πίνακας λοιπόν, Το Πορτρέτο της δημοσιογράφου Σύλβια φον Χάρντεν, είναι το μέσα της, και είναι όντως μια ολόκληρη εποχή, η εποχή εκείνη της Βαϊμάρης, όπου – μέσα σ’ όλον αυτό το χαμό του μεσοπολέμου, της φτώχειας, του πληθωρισμού, του φασισμού που ερχόταν – οι γυναίκες διεκδίκησαν τη ζωή τους. Αχ αυτά τα κορίτσια της Βαϊμάρης που παρέκαμψαν το σύνθημα Kinder, Küche, Kirche (παιδιά, κουζίνα, εκκλησία), έκοψαν τα μαλλιά τους κοντά, φόρεσαν φαρδιά παντελόνια και φούστες μίνι, έγιναν γιατρίνες, δικηγορίνες και ελέγκτριες στα τραμ, ψήφισαν, άρχισαν να καπνίζουν και να πίνουν, να πηγαίνουν στα μπαρ και τα καμπαρέ και να διεκδικούν τη σεξουαλική τους ελευθερία, και κάθε ελευθερία… Όλες τους τις διεκδικήσεις εξέφρασε εκείνη την ώρα η Σύλβια φον Χάρντεν: κοντό μαλλί αλά γκαρσόν, “αντρικό” μονόκλ, τσιγάρο και ποτό, τραπέζι για ένα άτομο, βέρα πουθενά, φούστα πάνω από το γόνατο: ποτέ ξανά Kinder, Küche, Kirche λέει η Σύλβια, σας φτύνω στη μούρη την υποκρισία σας φωνάζει ο Ντιξ, απευθυνόμενοι κι οι δυό στη συντηρητική Γερμανία.

Λένε κάποιοι πως το πρόσωπό της είναι κάπως παραμορφωμένο στον πίνακα, μα αυτή είναι η “νέα αντικειμενικότητα” του Ότο Ντιξ: δεν μπορούμε να ζωγραφίζουμε χαριτωμένα προσωπάκια ενισχύοντας την κατασκευασμένη ψευδο-αισιοδοξία, θα μιλάμε για τις σφαγές που έγιναν, κυρίως θα προειδοποιούμε γι’ αυτό που έρχεται… Δυστυχώς η τέχνη μπορεί να προειδοποιήσει, όχι όμως να σώσει. Λίγα χρόνια μετά, η πραγματική ζωγραφική χαρακτηρίστηκε “εκφυλισμένη” και καταστράφηκε ή απαγορεύτηκε, η γυναίκα αποτυπωνόταν πια μόνο ως ξανθή μητέρα, τριγυρισμένη από ξανθά ρωμαλέα παιδιά. Το βιβλίο La Garconne του Victor Margueritte, απ’ όπου προέρχεται ο όρος της κομμωτικής “κούρεμα αλά γκαρσόν”, απαγορεύτηκε κι αυτό, μαζί με τόσα άλλα. Πολλές κοπέλες της Βαϊμάρης, εβραίες, αντιστασιακές, ύποπτες, βρέθηκαν στα στρατόπεδα ή στην εξορία, κάποιες εκτελέστηκαν, η Σύλβια φον Χάρντεν αυτοεξορίστηκε στην Αγγλία το 1933. Το Kinder, Küche, Kirche εγκαταστάθηκε ξανά. 

——————————————————————–

Δεν ξέρω αν το Πορτρέτο της Σύλβια φον Χάρντεν περιλήφθηκε στην ναζιστική έκθεση εκφυλισμένης τέχνης. Σήμερα εκτίθεται στο Κέντρο Ζωρζ Πομπιντού στο Παρίσι. Αποτελεί πηγή έμπνευσης για αμέτρητους ανθρώπους σε κόμικς, βιβλία, ζωγραφικές. 

Μια πληροφορία, απ’ αυτές τις μοναδικές συγκινητικές πληροφορίες που δεν αλλάζουν σε τίποτα τον κόσμο, δίνουν όμως μια ιδέα στο γιατί αξίζει να ζούμε σ’ αυτόν, είναι πως η ταινία Καμπαρέ του Μπομπ Φόσι ανοίγει και κλείνει με μια σκηνή – αναπαράσταση του πίνακα του Ότο Ντιξ με τη δημοσιογράφο Σύλβια Φον Χάρντεν!

 

Πηγές

https://en.wikipedia.org/wiki/Sylvia_von_Harden

https://utopiadystopiawwi.wordpress.com/

 

Δείτε

 

Διαβάστε

“La Garconne” του Victor Margueritte, 1922. Δεν έχει εκδοθεί στα ελληνικά, βρίσκεται όμως σε αγγλικά και γαλλικά.