(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

Αχ αυτές οι απλές, χειροποίητες ταινίες, που χωρίς το άγχος των όσκαρ και της πόζας επί του κόκκινου χαλιού, κάνουν ποίηση την Ιστορία, την ανθρωπιά, τη σκληρότητα, τις καθημερινές ιστορίες, την αγάπη! Τέτοια είναι η ταινία Οι Άποικοι του Φελίπε Γκάλβες, ένα αντιγουέστερν που στις εικόνες του το βλέμμα του ινδιάνου πρωταγωνιστή του γίνεται ένα με το βλέμμα των αλόγων, και η ανθρωπιά δεν βρίσκει πουθενά καταφύγιο, με φόντο τα ιστορικά γεγονότα της αφαίμαξης της χώρας από τους άγγλους και της σφαγής των αυτοχθόνων της Χιλής. Τότε που η ιδιοκτησία μετριόταν με τις μέρες του ταξιδιού: “τρεις μέρες! πώς είναι δυνατόν ένας μόνο άνθρωπος να κατέχει γη τριών ημερών!” λέγεται κάποια στιγμή στην ταινία.

Στο εικαστικό θαύμα των Αποίκων έρχεται και προστίθεται το τραγούδι All the pretty little horses, ένα νανούρισμα αφροαμερικανικής προέλευσης, ενδεχομένως μιας σκλάβας που δεν μπορεί να φροντίσει το μωρό της όπως θέλει γιατί φροντίζει τα παιδιά του αφέντη της…. Το τραγούδι έχει εμπνεύσει τον Κόρμακ Μακ Κάρθυ, που έδωσε στο γνωστό βιβλίο του τον τίτλο Όλα τα όμορφα άλογα, έχει εμπνεύσει και δεκάδες μουσικούς να το διασκευάσουν, να το πουν με το δικό τους τρόπο, Τζοάν Μπαέζ, Portishead, Πιτ Σίγκερ, Galexico, η Μέριλ Στριπ με τη Σερ μαζί στην ταινία Σίλκγουντ… Διαλέγω την εκτέλεση του Βίκτορ Χάρα, όχι για να ταυτιστώ με το σκηνοθέτη των Αποίκων, αλλά γιατί νομίζω πως ο Βίκτορ Χάρα συνενώνει στην εκτέλεσή του όλα τα κομμάτια της χιλιάνικης ιστορίας, από τις σφαγές των Σελκμάν (Όνα), των Μαπούτσε, των Κέτσουα, ως την αιματοβαμμένη αναρχική εξέγερση στην Παταγονία του 1920 για την οποία ο Μπρους Τσάτουιν έγραψε “αυτή η επανάσταση μινιατούρα μοιάζει να εξηγεί τους μηχανισμούς όλων των επαναστάσεων”, και από τις σφαγές, τα βασανιστήρια, τις εξαφανίσεις της δικτατορίας του Πινοσέτ, στις σύγχρονες αιματηρές διαδηλώσεις για ένα δίκαιο σύνταγμα.

“Πολύ πιο κάτω, κάτω στο λιβάδι / Υπάρχει ένα φτωχό αρνάκι / Μέλισσες και πεταλούδες τριγυρίζουν γύρω από τα μάτια του / Κλαίει για τη μαμά του” λέει το τραγούδι και γίνεται ένα με τον αέρα της Γης του Πυρός που χτυπάει το κοντό χορτάρι στην ταινία, και ποτίζει το βλέμμα του ήρωα της ταινίας και του αλόγου του.

 

Ανοίγω το βιβλίο Η Χώρα των Ανέμων, να διαβάσω τις παταγονέζικες ιστορίες που εξιστορεί η Σύλβια Ιπαραγίρε. Μία απ’ αυτές λέγεται «Μιλάει ο Κισέ: Παταγονία, από την αρχή». Ο Κισέ είναι αρχηγός του κοπαδιού και μιλάει από έναν λόφο, κοιτάζοντας περήφανα το λαό του: «Είμαστε στην περιοχή μας από την αρχή, και η φυλή μας δε θα σβήσει ποτέ. Ο σκληρός και αδύναμος άνθρωπος μπορεί να πιστεύει ότι τον φοβόμαστε, νομίζει ότι το σκάμε όταν μας δει. Συμβαίνει το αντίθετο, δεν θέλουμε τη συντροφιά σας. Το πλησίασμα σας είναι κακό και φέρνει ατυχία στο λαό μας.

Πριν από πολύ καιρό η φυλή των ανθρώπων σφετερίστηκε τα εδάφη μας και μάθαμε απ’ αυτό. Τους παρατηρούμε εδώ και πολύ καιρό. Από τότε που ήρθαν κάτω από τον ουρανό του Βορρά, όταν η μεγάλη χαράδρα ήταν καλυμμένη με πάγο και συνέχισαν προς τον ουρανό του Νότου. Εμείς είμασταν ήδη εκεί, είμασταν πάντα εκεί. Έκτοτε, δεν έχουν σταματήσει να έρχονται. Παρατηρούμε τα έθιμα τους και μάθαμε. Τίποτα δεν τους πληγώνει περισσότερο από την ακύρωση της ύπαρξης τους, υποφέρουν για τη στιγμή που όλα πρέπει να σταματήσουν. Τίποτα απ’ αυτά δε συμβαίνει στη φυλή μας. Ένα πλάσμα κλείνει τα μάτια του και την ίδια στιγμή ένα άλλο όμοιο, τα ανοίγει στον ήλιο, στον άνεμο, στο χιόνι. Από τους λόφους είδαμε πώς οι άνθρωποι εξαπατούν, εκτοπίζουν και μάλιστα σκοτώνουν ο ένας τον άλλον. Αν χαθούν, καλύτερα για τη φυλή μας. Δεν είμαστε οι μόνοι που απομακρύνονται από τον άνθρωπο. Γνωρίζετε τον κόνδορα;»

——————————————–

Πόσα να είναι σήμερα τα άγρια άλογα της Παταγονίας, αν υπάρχουν βέβαια… Ψάχνοντας για στοιχεία, βρήκα ότι πραγματικά άγρια άλογα υπάρχουν μόνο στη Βόρεια Αμερική και στην Αυστραλία. Στην Παταγονία μόνο πάρα πολλές οργανωμένες εκδρομές παρατήρησης των αλόγων εντόπισα. Οι καουμπόηδες που συνοδεύουν τους εκδρομείς μπορεί να συζητάνε μεταξύ τους για τα πούμα που κατεβαίνουν όλο και πιο χαμηλά, και για τους παγετώνες που λεπταίνουν με διπλάσιο ρυθμό απ’ ότι την προηγούμενη δεκαετία. Αγαπητέ Κισέ, γνωρίζουμε τον κόνδορα, τη φάλαινα, τους Όνα, τους Αλακαλούφε. Μόνο που κάποιοι δεν υπάρχουν πια. 

Δείτε

1. Οι άποικοι (Los Colonos) του Φελίπε Γκάλβες, 2023
2. Η εξέγερση στην Παταγονία, Έκτορ Ολιβέρα, 1974

Ακούστε

Διαβάστε

1. Σύλβια Ιπαραγίρε: Η χώρα των ανέμων, Μτφρ. Π. Κόνσολας, Εκδ. Liberia Espanola Νικολόπουλος
2. Φελίπε Γκάλβες: Γη του Πυρός, Μτφρ. Κρ. Ηλιόπουλος, Εκδ. Opera
3. Μπρους Τσάτουιν: Στην Παταγωνία, Μτφρ. Τ. Κίρκης, Εκδ. Χατζηνικολή
4. Λουίς Σεπούλβεδα: Patagonia Express, Μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, Εκδ. Opera

Οι φωτογραφίες είναι από τη σειρά ντοκιμαντέρ του BBC Earth The Wild Patagonia Collection, εκτός από την κεντρική που είναι από την ταινία Οι Άποικοι.