(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

Τούτες οι λέξεις, σαν σωροί από πούπουλα
Στην άκρη της Ιερουσαλήμ, πάνω από την Κοιλάδα του Σταυρού.
Εκεί κάθονταν στην παιδική μου ηλικία οι ξεπουπουλιάστρες.
Τούτες οι λέξεις πετούν τώρα στον κόσμο.
Ό,τι απέμεινε σφαγιάστηκε, φαγώθηκε, χωνεύτηκε, σάπισε, λησμονήθηκε.
Έτσι άρχισε. Από τότε, πολλές λέξεις
Και πολλοί έρωτες. Πολλά λουλούδια αγοράστηκαν
Για ζεστά χέρια ή για να στολίσουν μνήματα.
Έτσι άρχισε. Και δεν ξέρω πώς θα τελειώσει.
Αλλά ακόμα, πέρα από την κοιλάδα, πέρα από τον πόνο και την απόσταση,
Θα φωνάζουμε για πάντα ο ένας στον άλλο: «Θα αλλάξουμε».

Μια χώρα μια σταλιά, ανάμεσα σε εχθρούς. Μια χώρα φτιαγμένη από επιζώντες της χειρότερης, της πιο απάνθρωπης καταστροφής που έχει γνωρίσει η Γη. «Οι προσωπικές μου σχέσεις με αυτήν την χώρα… είναι πρακτικά μηδέν. Δεν την επισκέφτηκα ποτέ, δεν μιλώ την γλώσσα της, ο πολιτισμός της μου είναι ξένος, η θρησκεία της δεν είναι η δικιά μου. Παρόλα αυτά η ύπαρξη αυτού του κράτους είναι για μένα σημαντικότερη από την ύπαρξη οποιουδήποτε άλλου». Δεν θα μπορούσε κανένας να εκφράσει καλύτερα από τον Ζαν Αμερί αυτό που σκέφτομαι γι’ αυτή τη χώρα. Μια χώρα τοσηδά, ίση με την Πελοπόννησο.

Ας είναι
Σαν τ’ αγριολούλουδα
Ξαφνικά, επειδή ο αγρός πρέπει να έχει:
Άγρια ειρήνη.

Διαβάζω στην Εγκυκλοπαίδεια του Ολοκαυτώματος: «Ο αντισημιτισμός είναι η προκατάληψη ή το μίσος εναντίον του εβραϊκού λαού. Είναι μια μορφή μισαλλοδοξίας και ρατσισμού. Για αιώνες, οι αντισημίτες δαιμονοποιούσαν και απανθρωποποιούσαν τους εβραίους διαδίδοντας αντισημιτικά αφηγήματα, στερεότυπα και θεωρίες συνωμοσίας. Παρότι ο αντισημιτισμός βασίζεται σε πολύ παλιές και διαδεδομένες προκαταλήψεις, χρονολογημένες σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση του χριστιανισμού, η λέξη είναι πολύ νεότερη, επινοήθηκε στα γερμανικά ως Antisemitismus στα τέλη του 1800».

Κάποτε ο αντισημιτισμός εκπορευόταν από τους Χριστιανούς, ίσως επειδή η θρησκεία τους ήταν μια εβραϊκή αίρεση οπότε τους ήταν αναγκαίο να αποδομήσουν τη μαμά θρησκεία, και εκφραζόταν με ψευδείς κατηγορίες όπως ότι οι εβραίοι σκότωσαν τον Ιησού, οι εβραίοι συνεργάζονταν με τον διάβολο ή ότι ήταν ο ίδιος ο διάβολος, οι εβραίοι δολοφονούσαν παιδιά Χριστιανών στο πλαίσιο «τελετουργικών φόνων», ένα ψέμα γνωστό ως «συκοφαντία του αίματος». Ακολούθησαν διώξεις, ατομικές ή συλλογικές, πογκρόμ, βασανισμοί, άλλοτε οι εβραίοι έλεγχαν τον κόσμο άλλοτε έφερναν επιδημίες και λιμούς. Άλλοτε θεωρούνταν μπολσεβίκοι και άλλοτε μεγιστάνες του καπιταλισμού. Δημιουργήθηκαν ψευδή συνωμοσιολογικά έγγραφα όπως τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών, κατασκευή της ρωσικής αυτοκρατορίας το 1903 και αναπαραγωγή του αμερικάνου μεγιστάνα αντισημίτη Φορντ, ναι, του γνωστού αυτοκινητοβιομήχανου, στην εφημερίδα του το 1920 – για τη συνεισφορά του αυτή βραβεύτηκε αργότερα από τον ίδιο τον Χίτλερ. Ο αντισημιτισμός έγινε αναπόσπαστο στοιχείο του Ναζισμού, έφερε την Τελική Λύση και το Ολοκαύτωμα. 

Σήμερα ο αντισημιτισμός έχει εκσυγχρονιστεί. Έχει κυρίως συνδεθεί με τον αντι-καπιταλισμό, την απο-αποικιοποίηση, τον αντι-ιμπεριαλισμό, τον αντι-συστημισμό, όρους που από μόνοι τους δεν σημαίνουν πολλά και κατ’ ανάγκη καλά πράγματα, όρους που, επιτρέψτε μου να νομίζω πως, αντικατέστησαν με εύκολο πλην επικίνδυνο τρόπο τις αξίες του διεθνισμού, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, ακόμα και του ορθολογισμού, καθώς και της αναλυτικής κριτικής σκέψης. Παράλληλα, αυτό που ευρύτατα (συνεχίζει να) λέγεται φωναχτά ή ψιθυριστά, σαν να κληροδοτήθηκε μια νύχτα από τη Δεξιά στην Αριστερά, είναι πως οι σημερινοί εβραίοι «κινούν τα νήματα» και συγκροτούν πανίσχυρα λόμπι, δείτε, είναι η μόνη κοινότητα παγκοσμίως που δεν έχει «δικαίωμα» ούτε στην ταξικότητα. Η ταύτιση απολύτως διαφορετικών πολιτικών πλευρών στα συνωμοσιολογικά σενάρια είναι απελπιστική, αν όχι αδιανόητη: οι εβραίοι επέζησαν στους Δίδυμους Πύργους, οι τραπεζίτες εβραίοι διαφεντεύουν το 99% της οικονομίας.

Ταυτόχρονα, καθώς τα κομμουνιστικά ή και τα σοσιαλιστικά οράματα κατέρρευσαν και δεν κατέστη δυνατό να επανανοηματοδοτηθούν, μοιάζει να βαφτίστηκαν επαναστατικά υποκείμενα κάποιες ομάδες ανθρώπων, που θεωρήθηκαν εκ γενετής και δια παντός αδικημένοι, και για να διευκολυνθούν τα αιτήματά τους επανεφευρέθηκε ο παλιός γνώριμος εβραίος εχθρός, στριμωγμένος τώρα μέσα στη χώρα του. Όπως πριν το 1940 αμφισβητήθηκε η ύπαρξη των εβραίων στις δυτικές κοινωνίες, έτσι σήμερα αμφισβητείται η ύπαρξη των εβραίων στο κράτος που δημιούργησαν. Οι εβραίοι που «έπιναν το αίμα των χριστιανόπουλων» έγιναν οι Ισραηλινοί που «δολοφονούν κατά χιλιάδες αραβόπουλα». Δεν είναι πια διάβολοι, αλλά είναι «ναζί». Δεν κάνουν τελετουργικούς φόνους αλλά σχεδιασμένους «γενοκτονικούς φόνους».

Και βεβαίως καταδεικνύονται ως υπεύθυνοι για κάθε κακή πολιτική του κράτους τους. Όταν διαδηλώνουν κατά αυτών των πολιτικών, αγνοούνται σαν να είναι αόρατοι – μόνοι αυτοί από όλες τις χώρες! Όταν ταξιδεύουν σε άλλες χώρες, προπηλακίζονται σαν να είναι αρχηγοί κράτους, και μάλιστα ολοκληρωτικού – μόνοι αυτοί από όλες τις χώρες! Δολοφόνοι απλών εβραίων στο δρόμο γίνονται ήρωες. Κάθε επίθεση εναντίον εβραίων, ακόμα κι αυτή της 07.10.23 που ξεκίνησε τον τραγικό πόλεμο στη Γάζα, θεωρείται αντιστασιακή πράξη. Οι σφαγιασμένοι εβραίοι αυτής της επίθεσης υφίστανται μετά θάνατον γελοιοποιήσεις. Ουδείς ασχολείται με τους επί δύο χρόνια ομήρους. Άνθρωποι της “διανόησης” προσπαθούν να απαγορέψουν την είσοδο στη χώρα σε ισραηλινούς μαθητές, τουρίστες, συγγραφείς. Όσοι αρθρώνουν έναν διαφορετικό λόγο από τον κυρίαρχο αντισημιτικό ή και αντι-ισραηλινό, υφίστανται δολοφονίες χαρακτήρα, απειλές, επιθέσεις. Η μόνιμη επωδός είναι πως όλα αυτά δεν καθιστούν αντισημιτισμό, αλλά αντισιωνισμό. Είναι όμως έτσι;

Οι μισοί άνθρωποι στον κόσμο
Αγαπούν τους άλλους μισούς,
Οι μισοί άνθρωποι
μισούν τους άλλους μισούς,
μήπως θα έπρεπε εξαιτίας των μεν και των δε
να περιπλανιέμαι και ν’ αλλάζω ασταμάτητα;

Ο αντισιωνισμός είναι ο σύγχρονος αντισημιτισμός, λίγο πιο κομψά, σαν να λέμε «έχω φίλους εβραίους αλλά». Ή, «ας υπάρχουν οι εβραίοι, τι να κάνουμε, αλλά το Ισραήλ όχι». Έχει ακουστεί και το ανεκδιήγητο «να κρατήσουμε στην Παλαιστίνη τους καλούς εβραίους μόνο». Κάποιοι θέλουν να τους πάνε στη Μαδαγασκάρη! Φυσικά, η «άλλη πλευρά», που ονομάστηκε “καλή πλευρά” και ως τέτοια έχει εγκατασταθεί στο φαντασιακό των δυτικών επαναστατών ως εξαιρετικό επαναστατικό υποκείμενο που μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο (προς τα πού αλήθεια;) – χωρίς ουδεμία κριτική ακόμα κι όταν εκτελεί, βιάζει, καίει, στέλνει ρουκέτες σε παιδικές χαρές, αλλά και καταπιέζει τους δικούς της ανθρώπους – πάει με άνεση ακόμα πιο μακριά από τα παραπάνω «χαλαρά» αιτήματα: Πλήρης εξόντωση των απίστων αρχής γενομένης από τους εβραίους, Από το ποτάμι ως τη Θάλασσα, Judenrein Παλαιστίνη και Υφήλιος.

Ο αντισιωνισμός δεν είναι αντι-εθνικιστικό κίνημα. Ίσως κάποτε είχε τέτοια χαρακτηριστικά, παρότι είναι εντυπωσιακό το ότι από όλες τις ομάδες που έφτιαξαν κάποτε εθνικά κράτη – ο καθένας μας έχει τις απόψεις του επ’ αυτού μα δεν είναι της παρούσης – μόνο οι εβραίοι δεν δικαιούνταν. Αυτοί δηλαδή που διώκονταν με τον πιο άγριο και μακροπρόθεσμο τρόπο από τις χώρες τους! Και που το δικό τους “εθνικιστικό” κίνημα δεν ήταν καν σίγουρο αν θα οδηγούσε σε δημιουργία κράτους, σοσιαλιστικά κοινοβιακά κιμπούτς έφτιαχναν πολλοί από τους σιωνιστές. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν κάποτε ήταν θεμιτό και επιτρεπτό να μιλήσεις για αντισιωνισμό, σήμερα δεν είναι, διότι σήμερα υπάρχει αυτή η χώρα, είναι δεδομένη όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ιορδανία.

Λένε οι σύγχρονοι «αντισιωνιστές» πως η χώρα αυτή φτιάχτηκε με το αίμα αθώων αράβων στο έδαφος όπου ζούσαν άραβες. Δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα, ένα νοερό ταξίδι στην Παλαιστίνη των δεκαετιών πριν το 1948 πείθει κατευθείαν οποιονδήποτε, αν βεβαίως δεν έχει προαποφασίσει να διαβάζει τα πράγματα όπως «θα ήθελε να». Μια έρημος με εβραίους, άραβες, χριστιανούς, που όλοι μαζί λέγονταν από τους «έξω» Παλαιστίνιοι, αυτό ήταν η Παλαιστίνη. Δεν ανήκε σε κανέναν, ένα αποπαίδι της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ναι, άρχισαν να πηγαίνουν περισσότεροι εβραίοι όταν εντάθηκαν τα πογκρόμ στην Ευρώπη. Ναι, πήγαν εκεί οι περισσότεροι επιζώντες του Ολοκαυτώματος, τότε πια η Ευρώπη αποφάσισε γι’ αυτούς. Όλα αυτά είναι ευρέως γνωστά. 

Λένε οι σύγχρονοι «αντισιωνιστές» πως για να εγκατασταθούν οι Εβραίοι στην Παλαιστίνη έκαναν «νάκμπα», όπως λέγεται η καταστροφή στα αραβικά. Δυστυχώς για όλους, η Νάκμπα έγινε. Για την ακρίβεια, έγιναν δύο Νάκμπα, όχι μόνο μία, μετά την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και την ήττα των αραβικών χωρών στον πόλεμο που οι ίδιες προκάλεσαν μια μέρα μετά. Πέραν των 500.000 αράβων που εκδιώχτηκαν από τη γη τους και είναι πολύ γνωστό, χωρίς να αναφέρεται πως 200.000 επέλεξαν να παραμείνουν στο Ισραήλ πράγμα που μας βάζει σε διάφορες σκέψεις, 800.000 εβραίοι (οι μιζραχίτες) εκδιώχτηκαν από τις αραβικές χώρες όπου ζούσαν για αιώνες (Μαρόκο, Τυνησία, Αίγυπτος, Πακιστάν, Υεμένη, Αφγανιστάν κ.α.), και εγκαταστάθηκαν αναγκαστικά στο Ισραήλ αποτελώντας πάνω από το μισό του συνολικού πληθυσμού του, χάνοντας τα σπίτια και τη γη τους (διάβασα πως χάθηκε έκταση ίση με πέντε Ισραήλ). Οι αριθμοί είναι τεράστιοι αλλά ποτέ δεν ακούγεται τίποτα γι’ αυτή την νάκμπα, παρά μόνο για την αραβική. Και όλα αυτά είναι ευρέως γνωστά. 

Σε κάθε περίπτωση, μία ερώτηση θα έπρεπε να είναι στο μυαλό κάθε έντιμου ανθρώπου: Πόσα Κράτη δημιουργήθηκαν χωρίς ανταλλαγές πληθυσμών, διωγμούς εθνοτήτων, καταπίεση μειονοτήτων, απαγόρευση γλωσσών και εθίμων, ακόμα και σκοτωμούς; Ε, από όλα αυτά τα κράτη μόνο το Ισραηλινό είναι στο μικροσκόπιο κι ας φαίνεται πως ήταν λίγο καλύτερο. Όχι τέλειο. Όχι καλό ενδεχομένως. Καλύτερο. Απόδειξη τα δύο εκατομμύρια άραβες που ζουν σήμερα ειρηνικά στη χώρα ως ισότιμοι ισραηλινοί πολίτες, το 20% του πληθυσμού. Αν η «άλλη πλευρά» δεν είχε υιοθετήσει την Judenrein διακήρυξη των θρησκευτικών και πολιτικών ηγετών της, από τον μουφτή Χατζ Αμίν αλ Χουσέινι το 1941, ένθερμο υποστηρικτή των Ναζί, ως την τρομοκρατική φονταμενταλιστική Χαμάς, τα πράγματα μάλλον θα ήταν ήδη πολύ διαφορετικά.

Όμως, το θρησκευτικό και πολιτικό Ισλάμ, οι πανίσχυρες αραβικές χώρες, οι τραγικές ηγεσίες των Παλαιστινίων που δεν νοιάστηκαν λεπτό για τους ίδιους, «μετέτρεψαν μια πολιτική και εδαφική σύγκρουση», όπως γράφει ο Αντρέ Ταγκίεφ, «σε ατελεύτητο πόλεμο, τρεφόμενο από εθνοτικο-θρησκευτικά πάθη που απαγορεύουν την αναζήτηση του συμβιβασμού ο οποίος – μόνο αυτός – μπορεί να εγγυηθεί μία μη πρόσκαιρη ειρήνη». Χμμ. Ναι. Είναι μεγάλη η διαφορά της εδαφικής σύγκρουσης και του θρησκευτικού πολέμου. Νομίζω πως στην περίπτωσή μας ο ένας διεκδίκησε εδάφη και ο άλλος αφανισμό του άπιστου αντιπάλου, δεν νοιαζόταν ποτέ για τα εδάφη, είχε εδάφη. Και από το 2005 το Ισραήλ δεν διεκδικεί κανένα έδαφος στη Γάζα, έχει αποχωρήσει πλήρως. Οι πάντα κατακριτέοι εποικισμοί είναι αντικείμενο διαρκών διαδηλώσεων των ίδιων των ισραηλινών. Αλλά ακόμη και σε περιόδους που έχουν σταματήσει εντελώς οι εποικισμοί, τι αλλάζει στα παραπάνω; Έχει μειωθεί ο αντισιωνισμός – αντισημιτισμός; Οι ισραηλινοί που δεν συμφωνούν με τους εποικισμούς επιτρέπεται να έρθουν στην Ελλάδα; Θα ζητείται κάποιο πιστοποιητικό φρονημάτων; Από ποιον άλλο λαό ζητείται κάτι τέτοιο; 

Να μην πήγαιναν εξαρχής εκεί οι εβραίοι, λένε κάποιοι με ευκολία. Δεν έχω καλύτερη απάντηση από αυτό το απόσπασμα του Άμος Οζ: «Σήμερα η Ευρώπη έχει αλλάξει εντελώς. Σήμερα είναι γεμάτη Ευρωπαίους από την μιαν άκρη ως την άλλη. Και επ’ ευκαιρία, και οι επιγραφές στους τοίχους έχουν αλλάξει απ’ άκρη σε άκρη: στα νεανικά χρόνια του μπαμπά μου, σε κάθε τοίχο στην Ευρώπη έγραφε: “Εβραίοι στο σπίτι σας στην Παλαιστίνη”. Πενήντα περίπου χρόνια μετά, που ξαναπήγε ο πατέρας μου να επισκεφτεί την Ευρώπη, οι τοίχοι τού φώναζαν: “Εβραίοι έξω από την Παλαιστίνη”.» 

Ένα νέο αστέρι παντρεύτηκε με έναν αστερίσκο
Κι εντός κάποιοι μίλαγαν για επικείμενο κίνδυνο.
Θέλησα να θυμηθώ τραγούδια και θυμήθηκα μόνο τη φράση
Πως από δύο σημεία διέρχεται μόνο μία ευθεία γραμμή.

Το μικρό σου κλάμα αρκεί για χρόνους πολλούς,
Σαν μηχανή τρένου που έλκει βαγόνια πολλά.
Πότε θα γυρίσουμε στο σπίτι; Περίμενε ακόμα λίγο.
Γιατί  από δύο σημεία διέρχεται μόνο μία ευθεία γραμμή.

Είναι γεγονός πως όταν μια λέξη ειπωθεί χιλιάδες φορές, κινδυνεύει να χάσει το νόημα της. Έτσι, μπορεί στις μέρες μας να πει κάποιος «ναι, είμαι αντισημίτης» και να θεωρηθεί και λίγο παλικάρι, μια γνώμη έχει, τη λέει, σου λένε οι φίλοι του. Προσωπικά είμαι της άποψης πως όλα πρέπει να μπορούν να λεχθούν, όχι γιατί έχω τόσο γερό στομάχι, αλλά γιατί αυτό μου φαίνεται το πιο ασφαλές σε μια κοινωνία. Ας κονταροχτυπιούνται λέξεις και απόψεις, λέω. Βέβαια, ο φασισμός δεν είναι ιδέα, είναι εγκληματική πρακτική. Ο ναζισμός το ίδιο. Ο αντισημιτισμός, ως αναπόσπαστο στοιχείο του ναζισμού, γιατί να είναι «παλικαριά»;

Ας θυμηθούμε λοιπόν σε αυτό το σημείο το ξεκίνημα του ναζιστικού αντισημιτισμού, κυρίως γιατί είναι πεποίθησή μου πως «συνέβη, άρα μπορεί να συμβεί ξανά*». Αντιγράφω ξανά από την Εγκυκλοπαίδεια του Ολοκαυτώματος: «Από τη δεκαετία του 1920 οι ναζί προπαγανδιστές προωθούσαν τον αντισημιτικό μύθο ότι οι εβραίοι συμμετείχαν σε μια παγκόσμια συνωμοσία για να καταλάβουν τον κόσμο. Αυτή η ψευδής αφήγηση υποστήριζε ότι ο «διεθνής εβραϊσμός» χρησιμοποιούσε διάφορα άτομα και ομάδες, ως μέρος ενός σχεδίου για παγκόσμια κατάκτηση. Για τον Χίτλερ, ήταν απαραίτητη η κυβερνητική παρέμβαση για τον διαχωρισμό των φυλών, την προώθηση της αναπαραγωγής εκείνων με τα «καλύτερα» χαρακτηριστικά (των Αρίων), την αποφυγή της αναπαραγωγής εκείνων με κατώτερα χαρακτηριστικά και την προετοιμασία για επεκτατικούς πολέμους. Για να επεκταθούν οι Άριοι και να κυριαρχήσουν έπρεπε να εξοντώσουν τις φυλετικές απειλές, πρωτίστως τους εβραίους, οι οποίοι λέει ήθελαν να οργανώσουν άλλες κατώτερες φυλές μέσω μιας βίαιης μπολσεβίκικης – κομμουνιστικής θεωρίας που ήταν μια βιολογικά καθορισμένη «εβραϊκή» ιδεολογία». Με άλλα λόγια, οι εβραίοι «κινούσαν τα νήματα».

Σκέφτομαι πως ο αντισημιτισμός άλλοτε κατηγορεί τους εβραίους ως κινητήρια δύναμη του σοσιαλισμού και άλλοτε ως κινητήρια δύναμη του καπιταλισμού. Κατά πώς βολεύει. Κατά πώς θα πείσει τους ανθρώπους, τις κοινωνίες, πως στο όνομα της ήττας του εκάστοτε εχθρού μπορούν, έχουν δικαίωμα, να εξοντώσουν εβραίους. Ή και όλους τους εβραίους. Σε κάποια «Τελική Λύση».

Προτού κλείσει η πύλη,
Προτού ειπωθούν όλα τα λόγια,
Προτού γίνω άλλος.
Προτού παγώσει το αίμα των ανθρώπων,
Προτού κλείσουμε τα πάντα στο ντουλάπι.
Προτού τεθεί ο νόμος σε ισχυ,
Προτού αναχωρήσουμε.

«Ο αντισημιτισμός οδήγησε στο Ολοκαύτωμα. Το Ολοκαύτωμα (1933-1945) ήταν η συστηματική, κρατικά καθοδηγούμενη δίωξη και δολοφονία έξι εκατομμυρίων ευρωπαίων εβραίων από τη ναζιστική Γερμανία και τους συμμάχους και συνεργάτες της. Οι Ναζί υποκίνησαν τα πλήθη να διαπράξουν γενοκτονία βασιζόμενοι σε αιώνες αντισημιτικών προκαταλήψεων και μίσους. Οι δύο βασικές μέθοδοι δολοφονίας ήταν το δηλητηριώδες αέριο και οι μαζικοί τουφεκισμοί. Επίσης, δολοφονήθηκαν εβραίοι μέσω άλλων βιαιοτήτων, και στερώντας τους την πρόσβαση σε φαγητό, καταφύγιο, ιατρική περίθαλψη και άλλες ανθρωπινες ανάγκες».

Είναι δυσάρεστο και μοιάζει επικίνδυνο αλλά δεν μπορεί να υποκρύπτεται: οι Ναζί σχεδίασαν την «Τελική Λύση» δηλαδή την εξάλειψη από προσώπου γης των Εβραίων αλλά είχαν προγόνους σαν τους ιππότες του 11^ου αιώνα που στο δρόμο για την πρώτη σταυροφορία ξεκίνησαν σοβαρότατα πογκρόμ ενάντια στον εβραικό πληθυσμό που συναντούσαν, σαν την προτεσταντική εκκλησία, σαν το έθνος κράτος που απέρριψε τον «άλλον» και απομάκρυνε τους κοσμοπολίτες τότε εβραίους από το «εμείς». Όλα αυτά ήταν βεβαίως άθλια αλλά δεν είχαν συγκροτήσει ακόμα «κοσμοθεωρία». Οι Ναζί έκαναν τον αντισημιτισμό δομικό στοιχείο του ναζισμού. Δυστυχώς μετά απ’ αυτούς, και μετά από το Ολοκαύτωμα, μετά και από τον σοβιετικό αντι-εβραϊσμό που πήρε μπρος τη δεκαετία του 1950 με την εκτέλεση των μελών της Αντιφασιστικής Εβραικής Επιτροπής, «η αντισημιτική κοσμοαντίληψη βρήκε τη θέση της στην Αριστερά, σαν ένα είδος θρησκευτικής αντίληψης που μάλιστα δεν θεωρείται προβληματική και δεν τίθεται σε καμία επεξεργασία», όπως αναφέρει ο Αχιλλέας Φωτάκης στο βιβλίο «Αντισημιτισμός. Ιστορικές και θεωρητικές προσεγγίσεις.»

Μετά το Άουσβιτς, δεν υπάρχει θεολογία:
Οι ριθμοί στους βραχίονες
Των κρατουμένων της εξόντωσης
Είναι οι τηλερωνικοί αριθμοί του θεού,
Αριθμοί που δεν απαντούν
Και τώρα αποσυνδέονται, ένας ένας.
Μετά το Αουσβιτς, μια νέα θεολογία:
Οι Εβραίοι που πέθαναν στη Σοά
Μοιάζουν πλέον με το θεό τους.
Ο οποίος δεν είναι καθ΄ομοίωση σώματος και έχει σώμα.
Δεν είναι καθ’ ομοίωση σώματος και δεν έχουν σώμα.

Ένας από τους πιο ευφυείς μαρξιστές, ο Moishe Postone, λέει σε μια θρυλική συνέντευξή του το 2005: “Ο καπιταλισμός είναι αληθινά παγκόσμιος και δεν μπορεί επαρκώς να κατανοηθεί ως αποικιοκρατισμός, δηλαδή απλά μια επιβολή των δυτικών αξιών και θεσμών σε άλλα μέρη του κόσμου. Ο καπιταλισμός μπορεί συμπτωματικά να αναδύθηκε στη Δύση αλλά άλλαξε θεμελιακά την ίδια τη Δύση, ακριβώς όπως αλλάζει και τον υπόλοιπο κόσμο. Η μόνη θεωρία που παρέχει μια επαρκή θεμελίωση για μια σκληρή κριτική θεωρία του παγκόσμιου καπιταλισμού είναι αυτή που συγκροτείται για πρώτη φορά από τον Μαρξ. Οι κριτικές θεωρίες που ήταν τόσο διακριτά ισχυρές στα 1970 και 1980, όπως ο μετα-δομισμός, κείνται πλέον αβοήθητες μπροστά στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Η αποτυχία να θεμελιωθεί, πάνω στη διανοητική κληρονομιά του Μαρξ, η σύνθεση μιας μετα-παραδοσιακής κριτικής θεωρίας του καπιταλισμού, αφήνει το πεδίο της κριτικής στις εξαιρετικά αντιδραστικές και επικίνδυνες μορφές του «αντι-καπιταλισμού» και «αντι-ιμπεριαλισμού» που δεν είναι πλέον περισσότερο χειραφετικοί απ’ ότι ήταν ο φασιστικός «αντι-καπιταλισμός» και «αντι-ιμπεριαλισμός» στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα“. Ουπς!

Ο ίδιος, αληθινά ανήσυχος, άνθρωπος συμπλήρωνε τη σκέψη του το 2010: «Η Ισραηλινή δεξιά και η δεξιά της Παλαιστίνης ενισχύουν η μία την άλλη, και η αριστερά στη Δύση υποστηρίζει την Παλαιστινιακή Δεξιά, τους ακραίους εθνικιστές και τους Ισλαμιστές. Όλο αυτό είναι ακόμα μια ένδειξη της ιστορικής ανικανότητας της αριστεράς, της αδυναμίας της να καταλήξει σε οποιοδήποτε φαντασιακό για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια μετα-καπιταλιστική κοινωνία. Υπό την έλλειψη οποιουδήποτε οράματος για ένα μετα-καπιταλιστικό μέλλον, αρκετοί έχουν αντικαταστήσει στη θέση του μια ιδέα της «αντίστασης» σε βάρος οποιασδήποτε ιδέας για μετασχηματισμό. Οτιδήποτε «αντιστέκεται» στις Ηνωμένες Πολιτείες (σ.δ.μ.: και της Δύσης γενικώς και αορίστως) εκλαμβάνεται ως θετικό. Αυτή είναι μια εξαιρετικά προβληματική μορφή σκέψης».

Δυστυχώς για όλους εμάς και κυρίως για εκείνους που ζουν στο πετσί τους τις συνέπειες αυτής της τρέλας και στη Γάζα και στο Ισραήλ, ο αντισημιτισμός είναι θεωρία μίσους αλλά και ερμηνείας του κόσμου, και από την αριστερά. Αυτό το χαρακτηριστικό, μαζί με τους πακτωλούς χρημάτων που (φαίνεται να) πηγαινοέρχονται για την εγκατάστασή του σε παράξενα μέρη του κόσμου, όπως τα αμερικάνικα πανεπιστήμια, τον έχει κάνει στις μέρες μας ακόμα πιο ισχυρό. Μην τρομάξει κανένας που μιλάω για “πακτωλούς χρημάτων”, σήμερα οι πληροφορίες ειναι στη διάθεσή μας, για το ποιος χρηματοδοτεί τι, εξεγέρσεις, τρομοκρατίες, καράβια για τη Γάζα. Το φοβερό είναι πως όλα αυτά δεν γίνονται για να σωθούν οι άραβες παλαιστίνιοι αλλά για να εδραιωθεί ο αντισημιτισμός στις καρδιές των ανθρώπων ως κάτι απολύτως θεμιτό και φυσιολογικό, ως η “σωστή πλευρά της ιστορίας”.  Ας το σκεφτούμε λίγο: αν η Γάζα συνόρευε με την Αίγυπτο και η Αίγυπτος έκλεινε το σύνορό τους, θα ασχολούνταν κανείς; θα έλεγε την Αίγυπτο “κράτος δολοφόνο και απαρτχάιντ”; Ουπς. Η Γάζα συνορεύει με την Αίγυπτο και η Αίγυπτος έχει κλείσει το σύνορό τους. 

Περίμενα την κοπέλα μου και τα βήματά της δεν ήταν εκεί.
Άκουσα όμως έναν πυροβολισμό – στρατιώτες
ασκούνται για πόλεμο.
ΟΙ στρατιώτες πάντα ασκούνται για κάποιον από
Τους πολέμους.
Και κάτω, στη ζεστή μου στέπη, μου έδωσε το κουδούνισμα των κλειδιών
Λίγη ασφάλεια
Για όλα τα πράγματα που μπορούν ακόμα
Να κλειδωθούν και να φυλαχτούν.
Και η κοπέλα μου περπατάει ακόμα στους δρόμους
Στολισμένη με τα κοσμήματα του τέλους
Και τις χάντρες του τρομερού κινδύνου
Στον λαιμό της.

“Γνωρίζω ότι αυτό που με βασανίζει δεν είναι νεύρωση, αλλά ο ακριβής ανατοχασμός της πραγματικότητας. Δεν είχα υστερικές παραισθήσεις όταν άκουσα τους γερμανούς να ουρλιάζουν «Ψόφα Εβραίε!». «Για να τους συλλαμβάνουν, κάποιο λάκκο έχει η φάβα» είπε η καθωσπρέπει σύζυγος ενός σοσιαλδημοκράτη εργάτη στη Βιέννη. Δεν είμαι ούτε ήμουν εγώ ο παράφρων, αλλά η νεύρωση εντοπίζεται μάλλον στο πεδίο των ιστορικών συμβαντων. Στέκω αμήχανος ανάμεσά τους, σαν ένας γνωστικός που ξεναγείται σε ψυχιατρική κλινική. Μιας όμως και η ποινή που μου επέβαλαν οι φρενοβλαβείς ενδέχεται να εκτελεστεί ανά πάσα στιγμή, η πνευματική μου διαύγεια δεν έχει καμία απολύτως βαρύτητα. Ο αναστοχασμός μου πλησιάζει στο τέλος του. Διαβάζω στην εφημερίδα πως στη Μόσχα οι Αρχές ανακάλυψαν ένα αρτοποιείο που παρασκεύαζε άζυμα ψωμιά για το εβραικό Πάσχα και οι αρτοποιοιοί συνελήφθησαν. Ακούω ότι κάποια αμερικανική λέσχη κάντρυ δεν δέχεται εβραίους ως μέλη. Το γεγονός ότι κάποιος υψηλόβαθμος άραβας πολιτικός απαιτεί την εξαφάνιση του Ισραήλ από το χάρτη με πληγώνει βαθύτατα, παρόλο που δεν έχω επισκεφτεί ποτέ το κράτος του Ισραήλ ούτε αισθάνομαι την παραμικρή διάθεση να ζήσω εκεί. Η αλληλεγγύη προς κάθε εβραίο που απειλείται με στέρηση της ελευθερίας, των ίσων δικαιωμάτων, ακόμα και της φυσικής του ύπαρξης, είναι μέρος του εαυτού μου και όπλο στη μάχη για την ανάκτηση της αξιοπρέπειάς μου. Ενώπιον της απειλής, η αλληλεγγύη είναι ό,τι με συνδέει με τους εβραίους συγκαιρινούς μου, θρήσκους και άθρησκους, όσους εμφορούνται από εθνικό αίσθημα και όσους είναι πρόθυμοι να αφομοιωθούν. Για τους ίδιους η αλληλεγγύη μου ίσως να σημαίνει λίγα ή τίποτε. Αντίθετα, για μένα και για την ύπαρξή μου σημαίνει πολλά, πιο πολλά από την αγάπη μου για τα βιβλία ή τις λεύκες που λυγίζουν στον άνεμο. Χωρίς το αίσθημα του ανήκειν στους απειλούμενους, δεν θα ήμουν παρά ένας άβουλος φυγάς της πραγματικότητας.

Το ερώτημα δεν είναι κατά πόσο ο αντισημιτισμός αποτελεί μια μορφή φρενίτιδας. Φρενίτιδα ή όχι, δεν παύει να αποτελεί ιστορικό και κοινωνικό γεγονός. Το ερώτημα είναι τι θα συνέβαινε αν οι αραβικές χώρες σημείωναν ολοκληρωτική νίκη σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο ενάντια στο μικρός κράτος του Ισραήλ;».  – Ζαν Αμερί, επιζών του Άουσβιτς.  Αυτοκτόνησε το 1978.

Και στην άκρη του νήματος –
Ένα παιδί.
Που δεν το ειδα
Εξαιτίας του τείχους.
Υψώσαμε πολλές σημαίες,
Ύψωσαν πολλές σημαίες.
Για να νομίζουμε πως είναι ευτυχείς,
Για να νομίζουν πως είμαστε ευτυχείς.

————————————-

Το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο στα κοκκινομάλλικα μωρά Άριελ και Κφιρ που δολοφονήθηκαν στις μέρες μας μετά από 500 μέρες ομηρίας, μοναδικοί όμηροι, μαζί με τους υπόλοιπους 249 ισραηλινούς, για τους οποίους δεν έγινε ποτέ καμία διαδήλωση, δεν εκφράστηκε ποτέ κανένα αίτημα επιστροφής τους, εκτός από τη χώρα τους προφανώς. Μέσω αυτών των παιδιών, το άρθρο ας είναι μια κόκκινη αγκαλιά στα παιδιά όλου του κόσμου, στο Σουδάν, την Ουκρανία, τη Γάζα, το Ισραήλ. Κόκκινη σαν την αγάπη, κόκκινη σαν την ειρήνη, δύσκολη σαν τη συμφιλίωση. Ο αγώνας κατά του αντισημιτισμού είναι αγώνας για τη δικαιοσύνη, την ανθρωπιά, τη μνήμη.

Πηγές

1. Οι στίχοι είναι όλοι από τη συγκλονιστική ποιητική συλλογή του Γεουντά Αμιχάι Άγρια Ειρήνη, σε μτφρ. Χ. Παπαδοπούλου, Λ. Μιζάν και Ι. Βασιλειάδη, εκδ. Καστανιώτη. Συγχωρέστε μου ότι σε κάποιες περιπτώσεις ανακάτεψα στίχους ή έκοψα ένα μέρος από το συνολικό ποίημα.
2. Πέρα από την ενοχή και την εξιλέωση, Ζαν Αμερί, μτφρ. Γ. Καλαφατίδης, Εκδ. Άγρα
3. Αντισημιτισμός, Ιστορικές και θεωρητικές προσεγγίσεις, Αχ. Φωτάκης & Francisca de Pers, Εκδ. Ισνάφι
4. Η νέα Εβραιοφοβία, Αντρέ Ταγκίεφ, μτφρ. Α. Πανταζόπουλος, εκδ. Πόλις
5. Τι είναι αντισημιτισμός; Αντρέ Ταγκίεφ, μτφρ. Α. Πανταζόπουλος, εκδ. Εστία
6. Ιστορία αγάπης και σκότους, Άμος Οζ, μτφρ. Ι. Σιμπή, εκδ. Καστανιώτη
7. Καπιταλισμός, Αντισημιτισμός και αριστερά (συνέντευξη με τον Moishe Postone, 2010): https://theshadesmag.wordpress.com/2017/06/16/postoneinterview/?fbclid=IwY2xjawKw-ntleHRuA2FlbQIxMABicmlkETBNYnhmd3RPMnFLMWRyMjZGAR7TcrAic2xxfqa2P5fOs7m_7ir4Vzrld8fefuwibFlqwJWBKzwz62FYfkAV0w_aem_giL1DVD8pOuphpAm2EI6iw
8. Κριτική Θεωρία για τον Καπιταλισμό σήμερα (συνέντευξη με τον Moishe Postone, 2005)
9. Εγκυκλοπαίδεια για το Ολοκαύτωμα: https://encyclopedia.ushmm.org/
10. https://protocolswithoutzion.wordpress.com/
11. https://antikleidi.com/2017/03/22/fantastikes_sinomosies/
12. Οι φωτογραφίες είναι ιστορικές, οι περισσότερες από την Εγκυκλοπαίδεια του Ολοκαυτώματος, κάποιες από την επικαιρότητα. Με τη  σειρά που εμφανίζονται:

• 1938, Γερμανία, Νύχτα των Κρυστάλλων
• Εξώφυλλο της ναζιστικής εφημερίδας Der Strummer, Ιούλιος 1934: με τίτλο «Ποιος είναι ο εχθρός;» κατηγορούνται οι εβραίοι πως καταστρέφουν την κοινωνική συνοχή και επιδιώκουν τον πόλεμο.
• Ένας μοτοσικλετιστής διαβάζει μια πινακίδα που γράφει «Οι Εβραίοι δεν είναι ευπρόσδεκτοι εδώ». Γερμανία, γύρω στα 1935.
• Σκίτσο ναζιστικής προπαγάνδας του πολιτικού σκιτσογράφου Seppla (Γιόζεφ Πλανκ). Γερμανία, απροσδιόριστη ημερομηνία [πιθανότατα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο].
• 2023-2025, Ελλάδα
• 2023-2025, Ελλάδα
• Ριζοσπάστης, 15.12. 2001
• Ναζιστική προπαγανδιστική αφίσα που διαφημίζει μια ειδική έκδοση της εφημερίδας «Der Stuermer» σχετικά με τη «Rassenschande» [φυλετική μόλυνση].
• Σύγχρονη Ελλάδα
• Juden Rein σε κατάστημα, Γερμανία, 1938
• Μπαράκι του Βασίλη, Εξάρχεια, Αθήνα, 2025
• Μια γυναίκα θρηνεί δίπλα στα φέρετρα Εβραίων που σκοτώθηκαν στο πογκρόμ του Κίλτσε. Πολωνία, 6 Ιουλίου 1946.
• Άουσβιτς
• 2025, Ελλάδα, Εξάρχεια, Πανό υποστήριξης του δολοφόνου δύο εβραίων στις ΗΠΑ
• Εβραίοι από το γκέτο της Λοντζ φορτώνονται σε εμπορικές αμαξοστοιχίες για απέλαση στο στρατόπεδο εξόντωσης Κέλμνο. Λοντζ, Πολωνία, μεταξύ 1942 και 1944.
• Άουσβιτς, Αποθήκη ρούχων
• 2025, Ελλάδα, «Δεν επιτρέπονται Εβραίοι στο διαμέρισμά μας» (από social media)
• 2025, Ελλάδα. 
• 2025, Ελλάδα, τραμπουκισμός ισραηλινών τουριστών (από social media)
• Κέρκυρα, έναρξη του εκτοπισμού των εβραίων από τους Ναζί, 09.06.1944. Τη μέρα της θλιβερής επετείου επέλεξαν οι καθηγητές του νησιού το 2025 για να προπηλακίσουν με διαδηλώσεις στο αεροδρόμιο ισραηλινούς τουρίστες. 
• Βανδαλισμός του Μνημείου για το Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη

 

Σημείωση

“Συνέβη άρα μπορεί να συμβεί ξανά”: Πρίμο Λέβι

Δείτε

Ντοκιμαντέρ τεσσάρων επεισοδίων “Η ιστορία του αντισημιτισμού” του Jonathan Hayoun

https://www.arte.tv/en/videos/089973-001-A/a-history-of-antisemitism-1-4/