(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

1.

Το 1928 η Δημόσια Βιβλιοθήκη του Σικάγου απαγόρευσε τον Μάγο του Οζ χαρακτηρίζοντας το βιβλίο ασεβές επειδή «απεικονίζει γυναίκες σε ισχυρούς ηγετικούς ρόλους». Το μυθιστόρημα φαντασίας του Λ. Φρανκ Μπάουμ δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1900 σε μια σειρά με 13 συνέχειες, και έγινε εξαιρετικά δημοφιλές μετά την κινηματογραφική μεταφορά της MGM το 1939. Κι όμως, «όλα αυτά τα χρόνια τα βιβλία έχουν κατηγορηθεί πολλές φορές για τη θετική απεικόνιση της θηλυκότητας», μας λέει η Κριστίνα Ρόζενταλ από το Τμήμα Ειδικών Συλλογών του Πανεπιστημίου της Τάλσα. Διάφορες βιβλιοθήκες χρησιμοποίησαν τέτοια επιχειρήματα για να απαγορεύσουν τα βιβλία και κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’50 και του ’60. Η δημόσια βιβλιοθήκη του Ντιτρόιτ απαγόρευσε τα βιβλία του Οζ το 1957, δηλώνοντας ότι «δεν έχουν καμία αξία για τα παιδιά του σήμερα», μια απαγόρευση που παρέμεινε σε ισχύ μέχρι το 1972.

Το 1986, μια ομάδα φονταμενταλιστικών χριστιανικών οικογενειών στο Τενεσί συγκεντρώθηκαν για να αφαιρέσουν τον Μάγο του Οζ από το πρόγραμμα σπουδών των σχολείων τους, διαμαρτυρόμενοι «για την απεικόνιση καλοπροαίρετων μαγισσών στο μυθιστόρημα». Υποστήριξαν ότι «είναι θεολογικά αδύνατο να υπάρχουν καλές μάγισσες», γράφει η Ρόζενταλ. Πολλοί που επιδιώκουν την απαγόρευση του Μάγου του Οζ έκτοτε έχουν αναφερθεί με παρόμοιο τρόπο στη θετική προσέγγιση της μαγείας εντός των βιβλίων, αλλά και στον “άθεο υπερφυσικό χαρακτήρα” τους, όμως η υπόθεση του Τενεσί αποτελεί ορόσημο στις θρησκευτικές δικαστικές σταυροφορίες. Ο δικαστής αποφάσισε πως όταν συζητιόταν ο Μάγος του Οζ στην τάξη, τα παιδιά θα μπορούσαν να βγαίνουν έξω.

2.

Το 1659 το Γενικό Δικαστήριο της Μασαχουσέτης αποφάσισε πως ο εορτασμός των Χριστουγέννων είναι παράνομος. Ως εκ τούτου το χριστουγεννιάτικο γλέντι ή και η άδεια από τη δουλειά στις 25 Δεκεμβρίου θα οδηγούσε σε πρόστιμο πέντε σελινιών.

Αυτό συνέβη γιατί οι άγγλοι πουριτανοί άποικοι του κόλπου της Μασαχουσέτης περιφρονούσαν τα Χριστούγεννα, καθώς τα συνέδεαν με την ακολασία: βαριά οινοπνευματώδη ποτά, λαιμαργία, ταραχές, «αμαρτωλή συμπεριφορά», και όλα αυτά, έλεγαν, για μια γιορτή που έχει περισσότερη σχέση με τον παγανισμό παρά με τον χριστιανισμό. Οι άνθρωποι αυτοί, πολύ ευσεβείς και συγκρατημένοι και λάτρεις της άτεγκτης και ασκητικής ζωής, ταλαιπωρούνταν στην Ευρώπη, και δεν εννοώ εδώ τους διωγμούς (μία έκαναν αυτοί σε άλλους, μία οι άλλοι σε αυτούς), αλλά τα Χριστούγεννα! Η γιορτή συνέπιπτε με την εποχή του χρόνου όπου υπήρχε άφθονη φρεσκοζυμωμένη μπύρα και πολύ φρεσκοσφαγμένο κρέας που έπρεπε να καταναλωθεί πριν χαλάσει, και έτσι ήταν συχνή η θορυβώδης συμπεριφορά, η δημόσια μέθη αλλά και η επαιτεία (διότι τότε άρχισαν να πηγαίνουν οι άνθρωποι από πόρτα σε πόρτα τραγουδώντας τα κάλαντα με αντάλλαγμα λίγο φαγητό ή ποτό).

Αφού λοιπόν έφυγαν οι πουριτανοί από την άθλια Ευρώπη, βρήκαν την ευκαιρία να αφήσουν πίσω τους και αυτές τις άθλιες παραδόσεις των γιορτών. Αντί να γιορτάζουν και να δίνουν δώρα, οι πουριτανοί γιόρταζαν τα Χριστούγεννα προσευχόμενοι, αναλογιζόμενοι την αμαρτία, και δουλεύοντας αντί να αναπαύονται.

Η απαγόρευση παρέμεινε σε ισχύ για 22 χρόνια. Καταργήθηκε το 1681 μετά από ένα νέο κύμα ευρωπαίων μεταναστών που ζήτησε έντονα χριστουγεννιάτικες διακοπές!

3.

Για πάνω από 10 χρόνια στις αρχές του 18ου αιώνα, η καθολική εκκλησία απαγόρεψε την όπερα στην Ιταλία γιατί η σκηνική θεατρική δράση ευνοεί, ως γνωστόν, τον διάβολο και την ανηθικότητα. Ήταν ο Πάπας Κλήμης ΙΔ’ που ανησύχησε πρώτος πως το μουσικό θέατρο είναι  επικίνδυνα διεγερτικό και εμπρηστικό και το απαγόρευσε.

Τι να έκαναν ο Αλεσσάντρο Σκαρλάττι, ο Χαίντελ και ο Καλντάρα (σύγχρονοι του Πάπα Κλήμη ΙΔ); Άρχισαν να συνθέτουν ορατόρια (που δεν έχουν σκηνική δράση). Όμως οι άριες που έγραψαν για τα ορατόρια αυτά είναι τόσο παραστατικές και δύσκολες, που έμοιαζαν σαν να είχαν γραφτεί για τη σκηνή. Ακούγοντας τες, νιώθεις πως η απαγόρευση νικήθηκε.

———————————————————-

Ακούστε λοιπόν:

>

Σημείωση

Οι πίνακες της δημοσίευσης είναι πίνακες της ρώσικης πρωτοπορίας, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν εκτεθεί στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Θεσσαλονίκης (MOMus) στην έκθεση «Οργανική Τέχνη. H Πρωτοπορία στο Πέτρογκραντ» το 2022. Οι καλλιτέχνες αυτοί απομονώθηκαν ή καταδιώχθηκαν μετά το 1930, και τα έργα τους φυσικά απαγορεύτηκαν. Στο σταλινικό καθεστώς ό,τι βαφτιζόταν “φορμαλισμός” θεωρούνταν εχθρός του κράτους και εξαφανιζόταν. Οι πίνακες είναι (με τη σειρά που εμφανίζονται στο κείμενο, με πρώτη την κεντρική εικόνα):

• Βσέβολοντ Σουλίμο-Σαμουίλο, Απόσπασμα από διακοσμητικό πανό για τον οίκο Τυπογραφίας του Λένινγκραντ, 1927
• Λιουμπόβ Ποπόβα, Χωροδυναμική κατασκευή, λάδι και σκόνη ξύλου σε κοντραπλακέ, 1921
• Ναταλία Γκοντσαρόβα, Ποδηλάτης, 1913
• Μιχαήλ Ματιούσιν, Μουσικοζωγραφική κατασκευή, 1918
• Ξένια Έντερ, Λίμνη (Τάρχοφκα), 1925
• Πάβελ Φιλόνοφ, Κεφάλι, 1923-25
• Ελένα Γκουρό, Τοπίο (Μαρτίσκινο), 1905