Ένα κείμενο για τις συνωμοσίες, τις ψευδοεπιστήμες, την προπαγάνδα και άλλα
(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)
“Δεύτερη γουλιά. Έξω, το χιόνι κάλυπτε τα αχαμνά της γης μ’ ένα χοντρό και παγωμένο σάβανο. Ο Oberststurmbannfuhrer Ρούντολφ Ες, που είχε γεννηθεί στη Ζιρόνα κατά τη διάρκεια του βροχερού φθινοπώρου του 1320, εκείνη την τόσο μακρινή εποχή που η Γη ήταν επίπεδη και οι τολμηροί ταξιδιώτες γούρλωναν τα μάτια όταν, ωθούμενοι από την περιέργεια και τη φαντασία, προσπαθούσαν με πείσμα να εξερευνήσουν τα σύνορα του κόσμου, ήταν ιδιαίτερα περήφανος που μοιραζόταν αυτό το κρασί, πρόσωπο με πρόσωπο, με τον δόκτορα Βόικτ, άνθρωπο με κύρος και επιρροή, και ανυπομονούσε να το αναφέρει, δήθεν αδιάφορα, σε κάποιον συνάδελφο. Και η ζωή είναι ωραία. Κυρίως τώρα, που η Γη ήταν και πάλι επίπεδη, και εκείνοι, υπό το γαλήνιο βλέμμα του Φύρερ, έδειχναν στην ανθρωπότητα ποιος διέθετε τη δύναμη, την ισχύ, την αλήθεια, το μέλλον, κι αποδείκνυαν ότι η απρόσκοπτη επιδίωξη του ιδανικού ήταν ασύμβατη με οποιασδήποτε μορφής οίκτο. Η δύναμη του Ράιχ δεν είχε πια όρια, και έκανε να μοιάζουν παιδιαρίσματα οι ενέργειες όλων των ιεροεξεταστών της ιστορίας.”
Με το μοναδικό του τρόπο ο Ζάουμε Καμπρέ στο καταπληκτικό βιβλίο του Confiteor μας θυμίζει πολλές φορές τη σχέση του Ναζισμού και κάθε Ολοκληρωτισμού με τη χειραγώγηση της γνώσης, τη μη – γνώση στην πραγματικότητα, χρησιμοποιώντας ένα έξυπνο τέχνασμα: περνώντας από τους ιεροεξεταστές στους Ναζί, η γη ξαναγίνεται επίπεδη! Αγαπητέ κύριε Καμπρέ, για κάποιους ανθρώπους είναι επίπεδη πάλι.
Ο καθηγητής Πάνος Σαπουντζής λέει σε κάποιο από τα ελεύθερα μαθήματα του mathesis πως όλα αυτά δεν είναι καινούργια, οι θεωρίες συνωμοσίας είναι πολύ παλιές, δεν εμφανίστηκαν με τα social media όπως ακούμε συχνά. Θεωρίες συνωμοσίας περιέβαλλαν τον θάνατο του Τζων Κέννεντυ στην Αμερική το 1963, και αν θέλουμε να πάμε ακόμα πιο παλιά, στη μεσαιωνική Ευρώπη κατά την πανδημία της μαύρης πανώλης κάποιοι πίστευαν πως η αρρώστια προήλθε από πηγάδια που είχαν δηλητηριάσει οι Εβραίοι. Στα εγχώρια πράγματα, σας θυμίζω μόνο ότι ο Ισραηλινός στρατηγός Μοσέ Νταγιάν συντόνισε την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973, ενώ τις φωτιές τις βάζουν πάντα μετανάστες, τούρκοι, οικοπεδοφάγοι, ακόμα κι αν έχει συλληφθεί ο ανόητος που έκαιγε Αύγουστο τα αγριόχορτά του ή έχει εντοπιστεί η υπαίτια κολόνα της ΔΕΗ που δεν είχε καθαριστεί από το 1951 που τοποθετήθηκε.
Οι θεωρίες συνωμοσίας ξέρουν ότι τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία και τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται, ενώ όλα συνδέονται με κάποιον (χμμ! παράξενο!) τρόπο. Μια ομάδα συνωμοτών κρύβεται πάντα πίσω από τα δεινά μας. Οπότε είμαστε διαιρεμένοι σε καλούς και κακούς, πολλούς και λίγους (οι ελίτ!), εμείς εναντίον των άλλων. Και, αν η επιπεδότητα της γης είναι τόσο ακραία άρνηση της πραγματικότητας ώστε κυκλοφορεί περισσότερο σαν αστείο τουλάχιστον προς το παρόν, δεν ισχύει το ίδιο για την άρνηση της κλιματικής αλλαγής, για την τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους, για τις κεραίες 5G, για τον κόβιντ και τα εμβόλια του.
Τι μας κρύβουν; Ποιος ωφελείται; Ψάχνουν για κορόιδα!
Οι άνθρωποι, όταν αδυνατούν να ερμηνεύσουν τον ταραχώδη κόσμο τους (μας), έχουν ανάγκη να κατασκευάσουν ή να δεχτούν μια απλή και καθαρή απάντηση σε αυτό που τους απασχολεί, έχουν ανάγκη έναν εχθρό, γιατί όχι αόρατο, έχουν ανάγκη μια σκευωρία που οι ίδιοι όμως την ανακαλύπτουν, έχουν ανάγκη μια ομάδα, έχουν ανάγκη η ομάδα να μην είναι πολύ μεγάλη ώστε να νιώθουν σπουδαιότεροι από τους άλλους, και άλλες ανάγκες ενδεχομένως που τους ρίχνουν στην αγκαλιά της συνωμοσιολογίας και της αποδοχής κάθε ψέματος.
Γράφει η Χάνα Αρεντ στις Απαρχές του Ολοκληρωτισμού, πως «ο ιδανικός υπήκοος του ολοκληρωτισμού δεν είναι ο πεπεισμένος ναζιστής […] αλλά ο άνθρωπος για τον οποίο η διάκριση ανάμεσα στο γεγονός και στη μυθοπλασία όπως και η διάκριση ανάμεσα στο αληθές και στο ψευδές δεν υφίστανται πλέον». Το διαβάζω, το ξαναδιαβάζω, είναι πολύ τρομακτικό. Αν έχει δίκιο, την πατήσαμε. Στον καιρό μας, έχουμε ένα διαδίκτυο μεγάλο μέρος του οποίου ελέγχεται από τσαρλατάνους, έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών (όπου αδυνατούμε να διακρίνουμε: είναι ειδήσεις; είναι απόψεις; στηρίζονται κάπου; είναι αληθείς; ), έχουμε μια Τεχνητή Νοημοσύνη που σε κλάσματα δευτερολέπτου κάνει το απίθανο να μοιάζει με πραγματικό γεγονός χωρίς κανένα ρυθμιστικό πλαίσιο έστω, έχουμε και ένα σωρό Σπουδαίους Παίκτες της Συνωμοσίας και του Ψέματος να κυβερνούν τις λεγόμενες «μεγάλες δυνάμεις». Αυτούς τους τελευταίους τους έχει περιγράψει από καιρό ο Πιερ Αντρέ Ταγκίεφ καλύτερα απ’ όλους: «Κάθε λαϊκιστής ηγέτης που απευθύνεται στο λαό διατείνεται ότι του υποδεικνύει τους πραγματικούς του εχθρούς, τους «αποπάνω» (τις άνομες ελίτ), τους τριγύρω (το σύστημα) ή τους από αλλού (οι εχθρικοί ξένοι, οι μετανάστες εισβολείς), και κυρίως τους κρυμμένους εχθρούς στο εσωτερικό του εθνικού σώματος – εξού και η συνωμοσιολογική αντίληψη, η οποία εικονίζεται από τη μια ή την άλλη θεωρία συνωμοσίας, που συναντάμε συνήθως στις ομιλίες και στα κείμενα των λαϊκιστών ηγετών.»
Τι μας κρύβουν; Ποιος ωφελείται; Ψάχνουν για κορόιδα!
Ενώ οι συνωμοσιολόγοι θεωρούν πως είναι πιο έξυπνοι από την εξουσία, είναι τα πιο εύκολα θύματα της προπαγάνδας της. Το ψέμα της εξουσίας λειτουργεί ως μέσο για την πλήρη κυριαρχία επί των αποκάτω, οι οποίοι θα πρέπει όχι μόνο να αποδεχτούν το ψέμα για αλήθεια αλλά να το πουν φωναχτά κι οι ίδιοι, ώστε, αν ποτέ αποκαλυφθεί πως είναι ψέμα, να νιώσουν δεσμευμένοι και επαρκώς ντροπιασμένοι ώστε να μην το αμφισβητήσουν καν! «Το να σε κάνουν να επαναλαμβάνεις ένα προφανές ψέμα καθιστά σαφές ότι είσαι ανίσχυρος» λέει η Άρεντ, και αυτό κάνει η προπαγάνδα και συναντιέται ακριβώς εδώ με τη συνωμοσιολογία. Διαδίδει μια ψευδή είδηση ή πληροφορία και αυτή επαναλαμβάνεται από στόμα σε στόμα, ώσπου είναι αδύνατο πια να μαζευτεί. Οι διαδίδοντες έχουν γίνει ένα τιποτένιο αλλά αποτελεσματικό γραναζάκι στην παραπληροφόρηση. Κανείς δεν θέλει πια να διαψευστεί το ψέμα. Συνωμοσιολογικά και προπαγανδιστικά ψεύδη δεν διαψεύδονται ποτέ!
Η λέξη «προπαγάνδα» ετυμολογικά προέρχεται από το λατινικό ρήμα «propagandare», το οποίο σημαίνει «διαδίδω», ενώ ο όρος συναντάται αρχικά στην ονομασία μια επιτροπής που είχε συσταθεί από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΕ’ το έτος 1627, της «Επιτροπής για την Προώθηση της Πίστης» που είχε ως σκοπό τη διάδοση της χριστιανικής πίστης σε χώρες που δεν είχαν εκχριστιανιστεί. Δεν μου φαίνεται να είπε και πολλές αλήθειες εκείνη η Επιτροπή στις εκστρατείες της, πάντως η αρνητική χροιά του όρου κορυφώθηκε τη δεκαετία του 1930 στη Γερμανία, όταν πήραν την εξουσία οι Ναζί και έφτιαξαν το Υπουργείο Προπαγάνδας, το οποίο ανέλαβε ο διαβόητος Γιόζεφ Γκέμπελς. «Η προπαγάνδα είναι σαν την τέχνη. Δεν χρειάζεται να σέβεσαι την αλήθεια» ήταν το μότο του, και κέρδισε τον τίτλο, κατά την ταπεινή μου γνώμη, του πατέρα των fake news. Για παράδειγμα, με τεράστια ευκολία ισχυρίστηκε το 1939 πως η βύθιση του αγγλικού πλοίου Αθήνια – που είχε γίνει από τους Ναζί – είχε γίνει από τον ίδιο τον Τσόρτσιλ για να κατηγορήσει τους Γερμανούς τους καημένους. Αυτή η ψευδής αλλαγή υπαιτιότητας έγινε μεγάλη μόδα, ενώ πλέον στις πολεμικές συρράξεις των ημερών μας συνοδεύεται και από κατασκευασμένα βίντεο, ακόμα και με υλικό από άλλες συρράξεις, σιγά, ποιος θα το καταλάβει… Για παράδειγμα, παγκόσμιος σάλος ξεσηκώθηκε μετά τις 07.10.23 πως το Ισραήλ ρίχνει βόμβες φωσφόρου στη Γάζα, εμφανίστηκαν και φωτογραφίες μεγάλης καταστροφής, όλοι ήταν έτοιμοι να βγουν στο δρόμο, μέχρι που αποδείχτηκε πως οι φωτογραφίες ήταν από την πόλη Vuhledar του Ντονμπάς της Ουκρανίας, τις βόμβες τις είχαν ρίξει οι ρώσοι στις 13 Μαρτίου 2023. Κανένας από τους διαμαρτυρόμενους δεν αποκατέστησε την αλήθεια.
Αν σας φαίνεται υπερβολικό που συνδέω την πολιτική προπαγάνδα με τη συνωμοσιολογία, σκεφτείτε το λίγο. Όχι μόνο γιατί οι συνωμοσιολόγοι ψηφοφόροι είναι πιο ευήκοα ώτα για πάσης φύσεως παραπληροφόρηση, ούτε μόνο γιατί η ρίζα των δύο είναι κοινή (:το ψέμα που διαδίδεται), αλλά κυρίως γιατί η φύση της συνωμοσιολογίας (κατά βάση άρνηση της επιστήμης και του ορθολογισμού) είναι μία από τις προϋποθέσεις για να αποδεχτεί κάποιος τον ολοκληρωτισμό. Λέει ο Ουμπέρτο Έκο στα “14 χαρακτηριστικά του πρωτοφασισμού”:
«Η απόρριψη του σύγχρονου κόσμου , μεταμφιεσμένη σαν αντίκρουση του καπιταλιστικού τρόπου ζωής, αφορά κυρίως την απόρριψη του Διαφωτισμού. Η Εποχή του Ορθολογισμού γίνεται αντιληπτή ως απαρχή της σύγχρονης αχρειότητας. Κατ’ αυτή την έννοια, ο πρωτοφασισμός μπορεί να οριστεί ως ανορθολογισμός. Ο ανορθολογισμός βασίζεται επίσης στη λατρεία της δράσης για τη δράση. Επειδή η δράση είναι από μόνη της όμορφη, πρέπει να αναλαμβάνεται πριν, ή χωρίς, οποιαδήποτε σκέψη. Η σκέψη είναι μια μορφή αποδυνάμωσης. Επομένως, η κουλτούρα είναι ύποπτη, στο βαθμό που ταυτίζεται με την κριτική στάση. Η καχυποψία απέναντι στον κόσμο της διανόησης αποτελούσε πάντοτε σύμπτωμα του πρωτοφασισμού, από την υποτιθέμενη ρήση του Γκέμπελς («όταν ακούω να μιλάνε για κουλτούρα αρπάζω το όπλο μου») μέχρι τη συχνή χρήση εκφράσεων όπως «εκφυλισμένοι διανοούμενοι», «κουλτουριάρηδες», «παρηκμασμένοι σνομπ», «τα πανεπιστήμια είναι φωλιές κομμουνιστών». Στον σύγχρονο πολιτισμό, η επιστημονική κοινότητα επαινεί τη διαφωνία ως μέθοδο βελτίωσης της γνώσης. Για τον πρωτοφασισμό, η διαφωνία είναι σημάδι μοντερνισμού, άρα προδοσία.»
Σαν να συνεχίζει απ’ αυτό ακριβώς αυτό το σημείο ο καθηγητής Στέφανος Τραχανάς στις διαλέξεις του Mathesis με θέμα «επιστήμη έναντι ψευδοεπιστήμης», λέει πολλά απλά πράγματα, για τη φύση της επιστήμης, πώς η διάψευση μιας θεωρίας αποδεικνύει την επιστημονικότητά της και πώς η επιστήμη διδάσκει την αμφιβολία. Φοβισμένος όμως από αυτά που γίνονται και ακούει, σπεύδει να διευκρινίσει τα ακόλουθα: «Υπάρχει μια διάκριση ανάμεσα στην εδραιωμένη γνώση, πράγματα τα οποία επί δεκαετίες ή και αιώνες έχουν ελεγχθεί: η θεωρία της βαρύτητας του Νεύτωνα, ο νόμος της ελεύθερης πτώσης, όλα αυτά είναι τόσο εδραιωμένη γνώση, που προφανώς μπορούμε να μιλάμε με βεβαιότητα. Είναι τελείως βέβαιο ότι αν κάποιος πηδήξει απ’ τον 10ο όροφο της πολυκατοικίας του θα φτάσει στο έδαφος με τόση ταχύτητα πρόσκρουσης που σίγουρα θα σκοτωθεί. Εκεί δεν υπάρχει η παραμικρή αβεβαιότητα και οφείλουμε εκεί όπου υπάρχει εδραιωμένη γνώση να εκπέμπουμε αυτή τη βεβαιότητα στους ανθρώπους, ιδιαίτερα σε παράξενες εποχές που βγαίνουν πάρα πολλοί άνθρωποι και λένε αλλόκοτα πράγματα και παρασύρουν ευάλωτους σε ψευδο-επιστημονικές θεωρίες ανθρώπους να αποτολμούν πράγματα που είναι εις βάρος τους. Αυτή τη βεβαιότητα της εδραιωμένης γνώσης έχουμε υποχρέωση να την εκπέμπουμε. Υπάρχει όμως από την άλλη μεριά το σύνορο με την άγνοια. Η επιστήμη διαρκώς επεκτείνεται και υπάρχει πάντα ένα σύνορο που από την άλλη μεριά είναι τα πράγματα τα οποία δεν ξέρουμε.» Σε αυτό το σύνορο με την άγνοια πατάνε οι πιο έξυπνοι από αυτούς που διαδίδουν θεωρίες συνωμοσιών ή απλώς… ψέματα. Έτσι: ο κόβιντ δεν υπήρξε, το είπε ο ξάδερφος του μπατζανάκη του φαρμακοποιού μου, τα εμβόλια είχαν τσιπάκια παρακολούθησης, οι ΜΕΘ ήταν άδειες, όχι, δεν είμαι γιατρός, αυτοί είναι πουλημένοι, εγώ έχω βγάλει το πανεπιστήμιο της ζωής εγώ…
Τι μας κρύβουν; Ποιος ωφελείται; Ψάχνουν για κορόιδα!
Και συνεχίζει ο κ. Τραχανάς: «Η μία στάση απέναντι στα πράγματα, η επιστημονική στάση, είναι ότι πάνω από τις γνώμες και τις πεποιθήσεις μας είναι τα γεγονότα, ότι η μόνη αυθεντία είναι η εμπειρική πραγματικότητα. Η δεύτερη στάση δείχνει έναν άνθρωπο να έχει βάλει το κεφάλι στην άμμο για να μη βλέπει τα πράγματα που δεν θέλει να δει. Και η στάση αυτή είναι: Μην αφήνεις τα γεγονότα να σου χαλάνε τις θεωρίες.» Ο ναζιστής Γκέμπελς σίγουρα δεν άφηνε τα γεγονότα να χαλάνε αυτό που ήθελε ο ίδιος να περάσει ως γεγονός! Εγχώριοι μας μιμητές του δεν διστάζουν να πουλήσουν νερό του Καματερού, είτε κυριολεκτικά είτε συμβολικά μιλώντας. Στον αντίποδα, ο αναρχικός Ερίκο Μαλατέστα έγραφε στο Σκέψη και Θέληση, το 1924, με αφορμή την επιδημία της χολέρας του 1884 στην Νάπολη: «Είναι καλό να μην θεωρούμε οριστική καμιά από τις κατακτήσεις της ανθρώπινης διανόησης και να αποβλέπουμε πάντα σε νέες ανακαλύψεις, αλλά θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι το νέο δεν είναι πάντα καλύτερο από το παλιό. […] Δεν φαίνεται υπερβολικό το να απαιτήσουμε, αυτοί που θέλουν να κριτικάρουν και να αντιταχθούν στις παλιές μεθόδους να γνωρίζουν τι είναι αυτές οι μέθοδοι και ποιά γνωστά δεδομένα υπάρχουν υπέρ ή εναντίον τους. Με άλλα λόγια, εμείς λέμε απλά ότι όποιος θέλει να μιλήσει για ένα πράγμα, θα πρέπει πρώτα να κάνει τον κόπο να το μελετήσει» – με διαφορά ενός αιώνα έχουμε μια καταγραφή συμφωνίας μεταξύ Μαλατέστα – Τραχανά!
Δυστυχώς δεν διαβάζουν Μαλατέστα και Τραχανά στη Γαλλία. Σύμφωνα με έρευνα περί συνωμοσιολογίας που έγινε στη χώρα του διαφωτισμού το 2017: ο ιός του AIDS είναι προϊόν εργαστηρίου που δοκιμάσθηκε στον αφρικανικό πληθυσμό πριν διαδοθεί σε όλο τον κόσμο λέει το 15% των ψηφοφόρων της Λε Πεν και το 17% των ψηφοφόρων του Μελανσόν, ενώ “μάλλον ναι” λέει το το 27% και 24% αντιστοίχως, οι Αμερικανοί δεν πήγαν ποτέ στην Σελήνη αποδέχεται απολύτως το 6% των ψηφοφόρων της Λε Πεν και το 5% των ψηφοφόρων του Μελανσόν, με τους “μάλλον ναι” να φτάνουν 15% και 14%, και το υπουργείο υγείας είναι συνένοχο με τη φαρμακευτική βιομηχανία ώστε να αποκρύπτεται η αλήθεια για την επικινδυνότητα των εμβολίων συμφωνεί απολύτως το 26% των ψηφοφόρων της Λε Πεν και το 21% των ψηφοφόρων του Μελανσόν, με το “μάλλον ναι” να εκτινάζεται σε 42% και 44% αντιστοίχως.
Τι μας κρύβουν; Ποιος ωφελείται; Ψάχνουν για κορόιδα!
Αν στην πολιτική και στην (ψευδο)επιστήμη το ψέμα έχει αυτή την περίοπτη θέση, έρχεται η τέχνη και μπορεί να ανατινάξει τα πάντα – με την καλή έννοια της ανατίναξης.
Έτσι, ο Γουίλιαμ Μπάροουζ έφτιαξε κάποια στιγμή ένα πολύ ενδιαφέρον εγχειρίδιο – που άλλοι το χαρακτήρισαν ελευθεριακό μανιφέστο, άλλοι στρατιωτικό εγχειρίδιο, άλλοι επιστημονική φαντασία κι άλλοι σάτιρα – όπου περιέγραψε μεθόδους ανατροπής μιας διεφθαρμένης κυβέρνησης χρησιμοποιώντας τα όπλα της, δηλαδή ψευδείς ειδήσεις! Πάντα μπροστά από την εποχή του, σχεδόν περιέγραψε, μεταξύ άλλων, τα σημερινά κόψε ράψε στο youtube και το ανακάτεμα χωρίς κανένα διακριτικό σημάδι ντοκουμέντων με μυθοπλασίες. «Αυτές οι τεχνικές θα μπορούσαν να κατακλύσουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με απόλυτα ψέματα» έγραψε, προβλέποντας έτσι τη σημερινή ευκολία χειραγώγησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους ισχυρότερους ανθρώπους του πλανήτη.
Κάποια χρόνια πριν, το 1938, ο Όρσον Γουελς είχε δοκιμάσει στην πράξη τον βαθμό αντίστασης μιας κοινωνίας στην ψευδή είδηση, όταν μετέδωσε από τη ραδιοφωνική του εκπομπή την είδηση πως στις ΗΠΑ προσγειώθηκαν διαστημόπλοια και οι Αρειανοί εξαπέλυσαν μαζική επίθεση – μια περιγραφή που πήρε από το βιβλίο Ο πόλεμος των κόσμων του Χέρμπερτ Ουέλς. Πολλοί πολίτες, γράφει ο Εντουάρντο Γκαλεάνο, βγήκαν τότε τρομαγμένοι στους δρόμους, τυλιγμένοι σε βρεγμένες πετσέτες, για να προστατευτούν από το δηλητηριώδες αέριο που εξέπεμπαν οι Αρειανοί, ενώ άλλοι προτίμησαν να κλειδαμπαρωθούν, πάνοπλοι, στα σπίτια τους, περιμένοντας την τελική μάχη. Το περιστατικό δεν γινόταν να αφήσει αδιάφορο τον δαιμόνιο Γούντι Άλεν, που το περιέλαβε στις Radio Days του, με το δικό του απίθανο τρόπο.
Η δημοσίευση αυτή θα μπορούσε να μην τελειώσει ποτέ, να συνεχίζεται στο άπειρο και να διανθίζεται με περιστατικά, απόψεις, ανθρώπους, αλλά θα κλείσει με μερικές ιδέες εν είδει παραινέσεων, ίσως φανούν χρήσιμες.
Όταν σας πουν πως ο Αϊνστάιν έκλεψε τη θεωρία της σχετικότητας από τον Καραθεοδωρή, ο γάιδαρος πετάει, θα κερδίσετε χρήματα αυτή την εβδομάδα γιατί γεννηθήκατε Απρίλιο, οι εβραίοι διαφεντεύουν τον κόσμο, μας κρύβουν το φάρμακο για τον καρκίνο, η Ουκρανία εισέβαλε στη Ρωσία, και η γη είναι επίπεδη, ζητήστε να το αποδείξουν. Διαβάζω στο Mathesis για τον δημοσιογράφο και επικοινωνιολόγο της επιστήμης Κρίστοφερ Χίτσενς, ο οποίος λέει: «Κάθε ισχυρισμός που διατυπώνεται χωρίς τεκμήρια μπορεί επίσης να απορριφθεί χωρίς τεκμήρια. Εσύ που λες ότι ο γάιδαρος πετάει πρέπει να αποδείξεις ότι ο γάιδαρος πετάει. Διαφορετικά εκτιθέμεθα όλοι σε ένα είδος πνευματικού καυσαερίου». Γεμίσαμε πνευματικά καυσαέρια, κρίμα είναι.
Κι όταν ακούσετε έναν υποψήφιο πολιτικό ή άλλο «ηγέτη» να χρησιμοποιεί υπέρ το δέον την αντικαπιταλιστική δαιμονολογία (να φταίνε για όλα οι «ισχυροί», οι «πλουτοκράτες», οι «ξένες ελίτ» και ποτέ για τίποτα ο «κυρίαρχος λαός») σκεφτείτε το λίγο παραπάνω.
Τέλος, σε τακτά χρονικά διαστήματα, σταθείτε στον καθρέφτη σας και ψιθυρίστε στον εαυτό σας: «και όμως, γυρίζει».
—————————————————–
Πηγές
- Confiteor, Ζαουμέ Καμπρέ, μτφρ. Σ. Ευρυβιάδης, εκδ. Πόλις
- Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού, Χάνα Άρεντ, μτφρ. Β. Τομανάς, εκδ. Νησίδες
- Ο νέος εθνικο-λαϊκισμός, Πιερ Αντρέ Ταγκίεφ, Μτφ. Αν. Ηλιαδέλη και Α. Πανταζόπουλος, Εκδ. Επίκεντρο
- Mathesis.gr / Ανορθολογισμός και ψευδοεπιστήμη
- Δημοσίευση του Ουμπέρτο Έκο στο «The New York Review of Books» με τίτλο «Ur-Fascism, Freedom and liberation are an unending task», 1995
- Διπλωματική εργασία “Είναι επιτρεπτή η ποινικοποίηση της προπαγάνδας;” του Μ. Κοκκαλιάρη, για το ΕΚΠΑ, 2021 (από εδώ η ετυμολογία της «προπαγάνδας»)
- Οι μέρες αφηγούνται, Εντουάρντο Γκαλεάνο, μτφρ. Ι. Κανσή, εκδ. Πάπυρος
- https://ekyklos.gr/sb/565-synomosiologia-kai-aristeros-laikismos.html: από εδώ είναι τα αποτελέσματα της έρευνας στη Γαλλία
- https://www.openculture.com/2019/03/william-s-burroughs-manifesto-for-overthrowing-a-corrupt-government-with-fake-news.html
- Οι πίνακες είναι του Σαλβαδόρ Νταλί. Όχι γιατί βρίσκω κάποια σχέση ανάμεσα στον σουρεαλισμό και τη συνωμοσιολογία, ναι όμως στην παραδοξότητα. Ίσως πάλι λόγω της κάποιας σχέσης του Νταλί με φασιστικά καθεστώτα, σαν του Φράνκο. Με τη σειρά:
- “Ατέλειωτο αίνιγμα”, 1949
- “Η Γαλάτεια των Σφαιρών”, 1952
- “Η Μεταμόρφωση του Νάρκισσου”, 1937
- “Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου”, 1946
- “Η Αποσύνθεση της Εμμονής της Μνήμης”, 1952
- “Το αίνιγμα του Χίτλερ”, 1939
- “Οι ελέφαντες”, 1948
- “Ζωντανή νεκρή φύση”, 1956
- “Κεφάλι γεμάτο σύννεφα», 1936
- Τηλέφωνο αστακός, 1936
- Προμήνυμα εμφυλίου πολέμου, 1936
- Μαγεμένη ακτή με τρεις υγρές χάρες, 1938
- Έξι εμφανίσεις του Λένιν πάνω σ’ ένα πιάνο”, 1931
- Σουρεαλιστικό τοπίο, 1968
Δείτε / ακούστε
Σκηνή από τις Μέρες Ραδιοφώνου του Γούντι Άλεν, στο 0.45 έρχονται οι Αρειανοί!
Σειρά Years and Years με την Έμα Τόμσον
Podcast του Α. Δημοκίδη στη Lifo με τίτλο “Η σκληρή αλήθεια για τις θεωρίες συνωμοσίας: Επίπεδη Γη”
