(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

“Να ρθω μαζί σου;” ρώτησε το σαλιγκάρι. “Πες μου πρώτα τι ψάχνεις”, αποκρίθηκε η χελώνα και το σαλιγκάρι της εξομολογήθηκε ότι έψαχνε τους λόγους της βραδύτητάς του, κι ένα όνομα. Αφού τη βροχή τη λένε βροχή, και το βατόμουρο βατόμουρο, ήθελε κι αυτό να λέγεται κάπως. Αλλά επειδή έψαχνε τις αιτίες της βραδύτητάς του και τ’ όνομά του, τα άλλα σαλιγκάρια το απείλησαν με έξωση από την κοινότητα. Η χελώνα σκέφτηκε λίγο και του είπε πως έχει ζήσει πολλά χρόνια και είδε ότι τους ανθρώπους που έχουν πολλές ερωτήσεις, όταν ρωτάνε για παράδειγμα “είναι ανάγκη να πηγαίνουμε τόσο γρήγορα;” ή “έχουμε στ’ αλήθεια ανάγκη όλα αυτά για να είμαστε ευτυχισμένοι;”, αυτούς οι άλλοι τους λένε επαναστάτες. “Μμμ, μ’ αρέσει αυτό το όνομα, θα με λένε Επανάσταση” είπε το σαλιγκάρι, “εσύ έχεις βρει το όνομα σου;”. “Να, εμένα, επειδή δεν ξεχνάω ποτέ το δρόμο για να γυρίσω, νομίζω πως με λένε Μνήμη”. Η Επανάσταση και η Μνήμη προχώρησαν μαζί.

2.

Στην έρημο Ατακάμα, εκεί που η επανάσταση και η μνήμη πήγαν πάντα χέρι χέρι, γνώρισα την Αφηγήτρια Ταινιών, ένα κορίτσι που πάει σινεμά όποτε παίζει καινούρια ταινία και, όταν γυρίζει σπίτι, πρέπει να αφηγηθεί στους υπόλοιπους της οικογένειας την ταινία, γιατί δε φτάνουν τα χρήματά τους ώστε να πηγαίνουν όλοι. Στο μικρό χωριό της οι περισσότεροι κάτοικοι δουλεύουν στα ορυχεία νίτρου και η ζωή τους είναι σκληρή, άνυδρη σαν της ερήμου. “Σε όλους τους ανθρώπους αρέσουν οι ιστορίες. Θέλουν να ξεφύγουν για λίγο από την πραγματικότητα και να ζήσουν εκείνους τους φανταστικούς κόσμους των ταινιών, των ραδιοφωνικών σειρών, των μυθιστορημάτων. Τους αρέσει μέχρι και ψέματα να τους λένε, αν αυτά τα ψέματα είναι καλοειπωμένα”, έτσι λέει η Αφηγήτρια ταινιών στο βιβλίο, ο συγγραφέας του οποίου ανήκει κι ο ίδιος στην ταλαίπωρη εργατική τάξη της Χιλής, καθώς έχει δουλέψει από εργάτης σε ορυχείο ως εφημεριδοπώλης, δεν είναι κάποιος ακαδημαϊκός που γνωρίζει την έρημο μόνο από αφηγήσεις τρίτων.

Έφτασα στο Τόκιο. Κοιτάζω δυό άγνωστους ενήλικες, άγνωστους μεταξύ τους και μαζί μου, που παίζουν στο δρόμο πατώντας τις σκιές τους. Ο ένας είναι καθαριστής δημόσιων τουαλετών, ένας γλυκός άνθρωπος, λιγομίλητος, που καθαρίζει τις τουαλέτες του με ακρίβεια νευροχειρουργού και σε μία απ’ αυτές παίζει ένα μυστήριο παιχνίδι, μια τρίλιζα με μυστικό συμπαίκτη. Ζει σε μια ταπεινή φωλιά γεμάτη βιβλία και μουσικές κασέτες, πηγαινοέρχεται με το ποδήλατό του, φωτογραφίζει πράγματα και τις νύχτες βλέπει ασπρόμαυρα όνειρα, σκιές κι εδώ σαν αυτές που κυνηγάει με τον άγνωστο άντρα. Δεν είμαι καθόλου σίγουρη αν οι σκιές επιστρέφουν τη νύχτα σαν βάρος ή σαν ελάφρυνση, δεν το μαθαίνω ποτέ, δεν θα ρωτήσω.

“O κόσμος είναι φτιαγμένος από πολλούς μικρούς κόσμους. Άλλοι συνδέονται, άλλοι όχι”, λέει ο Χιριγιάμα. Στο δικό μου κόσμο, ένας μικρός κόσμος που εισχώρησε για τα καλά είναι αυτή η ταινία του Βιμ Βέντερς “Perfect Days”. Θα τη σκέφτομαι. Θα ακούω το σάουντρακ διαμαντένιων τραγουδιών που τη συνόδεψε. Θα φέρνω στο μυαλό μου το πρόσωπο του μυθικού πλέον Χιριγιάμα και θα χαμογελάω, γιατί αποδείχτηκε πια πως η μοναχικότητα είναι επιλογή και δεν συνδέεται ούτε με μισανθρωπισμό ούτε με αντικοινωνικότητα παρά μόνο με μια απόδραση, όχι τη μόνη, όχι την παντοτινή, σίγουρα όχι υποχρεωτική, μια απόδραση προς την ευτυχία.

4.

Αν στην επιστροφή σας από το Τόκιο, την Παταγονία, ή αλλού, η πτήση σας έχει καθυστέρηση και αναγκαστείτε να μείνετε στο αεροδρόμιο και να περάσετε τη νύχτα σας «με τις δυσνόητες ανακοινώσεις των μεγαφώνων του αεροδρομίου, τις ουρές στα γκισέ, τα άνοστα γεύματα, τα κλάματα των παιδιών και τις φωνές των γονιών, τις άβολες, βιδωμένες στο πάτωμα, πλαστικές καρέκλες», προτείνουμε απλώς να αλλάξετε διαστάσεις, υιοθετώντας τη μέθοδο της γλυκύτατης Σίτα Ντούλιπ, που πηδώντας από διάσταση σε διάσταση κάνει ό,τι μπορεί  για να μας πείσει πως μόνο αν φανταστούμε έναν άλλο κόσμο, θα μπορέσουμε ν’ αλλάξουμε κάτι στον δικό μας.

Οι Βέκσι, για παράδειγμα, είναι μονίμως θυμωμένοι και συνέχεια τσακώνονται ή πολεμούν. «Το είδος μου έχει πάρα πολλούς καλούς λόγους για να κάνει πολέμους, αλλά κανένας τους δεν είναι τόσο καλός όσο οι λόγοι για να μην κάνει» λέει η αστρική ταξιδιώτισσα Σίτα Ντούλιπ, κατά (γήινο) κόσμον Ούρσουλα Λε Γκεν.

Σε άλλες ανταποκρίσεις, στο Άνσαρακ οι άνθρωποι μεταναστεύουν όπως ακριβώς οι ψαραετοί, στο Φριν τα όνειρα μοιράζονται τηλεπαθητικά και το ασυνείδητο γίνεται συλλογικό, στο Χεγκν είναι όλοι γαλαζοαίματοι οπότε η μοναδική οικογένεια κοινών θνητών είναι η πιο σπουδαία, και στο Γκάι κάποιοι άνθρωποι βγάζουν φτερά αλλά το θεωρούν δυστυχία. Ένας απ’ αυτούς τους φτερωτούς ανθρώπους εκμυστηρεύεται στην αστρική ταξιδιώτισσα πως απλώς συμπεριφέρεται σαν να μην έχει φτερά, τα ισιώνει και τα δένει με μια ζώνη, τα κρύβει κι από τον ίδιο του τον εαυτό, και βέβαια δεν έχει πετάξει ποτέ του, ούτε πρόκειται να το επιχειρήσει.

• Ονειρεύεστε ποτέ ότι πετάτε; τον ρώτησε η Σίτα Ντούλιπ πριν φύγει. Εκείνος κοίταξε μακριά, έξω από το παράθυρο.
• Όλοι δεν το ονειρευόμαστε; είπε.

 Αναφορές

1. Το πρώτο κείμενο είναι (όπως το θυμάμαι) από το παιδικό βιβλίο του Λουίς Σεπούλβεδα Η Ιστορία ενός Σαλιγκαριού που Ανακάλυψε την Ιστορία της Βραδύτητας”, εκδ. opera, μτφρ. Αχ. Κυριακίδη.
2. Ταινία “Perfect Days” (2023), του Βιμ Βέντερς
3. Βιβλίο Αφηγήτρια ταινιών του Ερνάν Ριβέρα Λετελιέρ, Μτφρ. Λ. Φραγκοπούλου, Εκδ. Αντίποδες
4. Βιβλίο Ανταποκρίσεις από άλλες Διαστάσεις της Ούρσουλας Λε Γκεν, Μτφρ. Β. Προβιά, εκδ. Αίολος

Οι εικόνες είναι από τις φωτογραφημένες μινιατούρες του Paolo Ventura, τη σειρά του “Winter Stories”. Ο Paolo Ventura γεννήθηκε στην Κούβα, μεγάλωσε στην Ιταλία και τώρα ζει στην Νέα Υόρκη, και είναι αφηγητής ιστοριών. Για να πει τις ιστορίες του κατασκευάζει κόσμους ολόκληρους από μινιατούρες, ανθρώπους, κτίρια, δρόμους, τα πάντα, και στη συνέχεια φωτογραφίζει τις μινιατούρες του έτσι που να δίνεται η αίσθηση του φυσικού μεγέθους. Οι ιστορίες του είναι όλες αριστουργήματα. 

Σημ.: Οι ιστορίες 2 και 4 είχαν δημοσιευτεί και στο περιοδικό Αυτολεξεί, στη στήλη Στιγμιότυπα, ενταγμένες στο άρθρο “Μικρές μαγικές ιστορίες”, 23.12.23. Ο Σύνδεσμος είναι εδώ: https://www.aftoleksi.gr/2023/12/23/mikres-magikes-istories/