(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

1.

“Είμαι ένα άτομο για το οποίο – “Για το οποίο;”
“Για το οποίο”. Μάλιστα. Σωστά. Για το οποίο.
Λίγο περίεργα το θέτουμε.
Εσύ απλά επανάλαβε.
“Για το οποίο;”
“Είμαι ένα άτομο για το οποίο η αλήθεια είναι – “
“Εντάξει. Είμαι ένα άτομο για το οποίο η αλήθεια είναι ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο – “
“Διαρκώς μεταλλασσόμενο”.
“Ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο φαινόμενο.”
Πολύ καλά. “Είμαι ένας άνθρωπος σε σύγχυση – “.

2.

“Τώρα πια ήταν σκοτεινά στο δρόμο όταν προσπέρασε μια οικογένεια Ινδιάνων σ’ ένα παλιό φορτηγάκι Φορντ με κάπου εφτά παιδιά στοιβαγμένα στην πλατφόρμα. Δυο μεγαλύτερα αγόρια στέκονταν με τα χέρια γαντζωμένα στη σκεπή του φορτηγού και τα μακριά μαύρα μαλλιά τους ανέμιζαν απλωμένα σαν φτερά κοράκου. Ο οδηγός έμοιαζε να είναι παππούς τους. Αυτό ήταν και το μοναδικό όχημα που προσπέρασε. Μια αστραπή αποκάλυψε τακτικές σειρές από στρογγυλές αχυρόμπαλες κι ένα κοπάδι ασπρόμαυρα γελάδια. Έριξε μια ματιά στο καθρεφτάκι να δει τα ινδιανάκια μα το φορτηγάκι είχε χαθεί. Και η κεντρική λευκή λωρίδα είχε εξαφανιστεί. Ένιωσε να πέφτει. Μόνο για μια στιγμή.”

3.

“Όχι μαμά, ακόμα στη Νότια Ντακότα είμαι.
Εσύ κι ο μορφονιός σου;
Χωρίσαμε μαμά. Πήγε να με σκοτώσει.
Θεέ και Κύριε!
Η σφαίρα άνοιξε μια τρύπα στο παρμπρίζ.
Είσαι καλά;
Ναι, βέβαια.
Τι θέλεις και βγαίνεις με κάποιον που κουβαλάει όπλο;
Δε βγαίνω μαζί του. Τον είχα παντρευτεί. Ήρθαμε και μείναμε τρεις μήνες μαζί σου.
Μα εκείνος ήταν γλυκούλης. Δεν είν’ αυτός με τα όπλα, έτσι;
Το ίδιο και το αυτό πρόσωπο.
Και γιατί να οπλοφορεί; Φαινόταν τόσο γλυκούλης. Όχι, δεν είναι ο ίδιος, γιατί εκείνος που έφερες κουβάλησε ξύλα για τα τζάκι. Είχε φτυαρίσει και το χιόνι απ’ το δρομάκι. Θυμάμαι που σου είχα πει ότι αυτόν έπρεπε να παντρευτείς. Αλλά πού να μ’ ακούσεις!
Αυτόν ακριβώς παντρεύτηκα.
Θα ‘πρεπε να ’ρθεις στο σπίτι. Δεν είν’ εκεί ο τόπος σου. Στο κάτω κάτω τι έχει εκεί;
Λίγο χώρο, υποθέτω.”

4.

“Aπό κοριτσάκι ονειρευόμουν τη Δύση.
Στη Σουηδία; Πώς ήξερες για τη Δύση στη Σουηδία;
Απ’ τις ταινίες. Βλέπουμε αυτό το απέραντο τοπίο στα όνειρά μας πια, μας στοιχειώνει.
Δηλαδή σας τραβάει περισσότερο το τοπίο παρά οι άνθρωποι;
Ναι. Αυτός ο αχανής ορίζοντας.
Δηλαδή στη Σουηδία όταν βλέπετε γουέστερν κοιτάτε όλοι τον ορίζοντα; Αυτό κάνετε;
Μάλλον. Έχει τόση απλωσιά…. και η Σουηδία είναι πολύ στενάχωρη. Βέβαια, μας αρέσουν κι οι ηθοποιοί.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σου;
Μάλλον ο Γκάρι Κούπερ. Νομίζω ότι αντιπροσώπευε κάτι.
Και τι ήταν αυτό;
Α, δεν ξέρω. […]
Στην ουσία ποιο είναι πιο σημαντικό; ο Γκάρι Κούπερ ή το τοπίο;
Δεν θα ‘θελα να χρειαστεί να διαλέξω.
Ας πούμε ότι πρέπει, ότι είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
Τότε θα ’λεγα το τοπίο.
Ορίστε.
Μου αρέσουν όμως και τα δύο.”

5.

“Ας πούμε όμως ότι πρέπει να πας ξαφνικά στο LA. Πώς θα πας μέχρι εκεί;
Θα πάω με το αυτοκίνητο.
Και διασχίζεις ολόκληρη τη χώρα; Πόση απόσταση είναι;
Μεγάλη. Πάρα πολύ μεγάλη.
Πρέπει να το δοκιμάσω κάποτε. Τι ακριβώς κάνεις; Ακολουθείς κάποια συγκεκριμένη διαδρομή;
Τον αυτοκινητόδρομο 40 δυτικά.
Είναι κύριος αυτοκινητόδρομος;
Ναι. Αντικατέστησε την παλιά Οδό 66. Ξέρεις, Τα σταφύλια της οργής, Χένρι Φόντα, Ξέρεις – “Get your kicks on Route 66″.”

————————————————————————–

Ο Σαμ Σέπαρντ λοιπόν μας ταξιδεύει στη δικιά μας Αμερική, αυτή των αχανών εκτάσεων, των μεγάλων αυτοκινητόδρομων, των πινακίδων νέον. Αυτή της μπιτ ποίησης και του ροκ εν ρολ. Του Μάιλς Ντέιβις και της Πάτι Σμιθ. Των καταραμένων συγγραφέων. Του κινηματογράφου. Του Έντουαρντ Χόπερ. Του Ρόθκο και του Πόλακ. Της Αμερικής που σε αναγκάζει να σκάβεις μέσα σου. Γράφει ο Σαμ Σέπαρντ: “Σκέφτηκε ότι, αν περιπλανιόταν για πολλή ώρα, θα χανόταν για τα καλά. Θα χανόταν τόσο απελπιστικά που θα αναγκαζόταν να μπει σε κάποιο άγνωστο ως τώρα κομμάτι του εαυτού του. Κάποιο κομμάτι που θα αναγκαζόταν να γνωρίσει. Η προοπτική τον ενθουσίασε και τον κατατρόμαξε.” Για αυτή την προοπτική που μας ενθουσιάζει και μας κατατρομάζει ταυτόχρονα είναι φτιαγμένο αυτό το μικρό αφιέρωμα σε έναν από τους σπουδαιότερους θεατρικούς συγγραφείς αλλά και σκηνοθέτες, ηθοποιούς, σεναριογράφους, πεζογράφους και άλλα πολλά. Μερικά στιγμιότυπα της περιπετειώδους ζωής του:

• Έγραψε το σενάριο του Paris Texas του Βιμ Βέντερς
• Έγραψε το σενάριο του Zabriskie Point του Μικελάντζελο Αντονιόνι
• Έγραψε μαζί με τον Μπομπ Ντίλαν το 11λεπτο τραγούδι “Brownsville Girl”
• Έπαιξε στις Ημέρες ευτυχίας του Τέρενς Μάλικ
• Έπαιξε μπάντζο στη διασκευή του τραγουδιού των Nirvana “Smells Like Teen Spirit” από την Πάτι Σμιθ
• Γνώρισε την Τζέσικα Λανγκ στα γυρίσματα του Φράνσις κι έζησαν μαζί περίπου τριάντα χρόνια
• Ο πρώτος του συγκάτοικος στη Νέα Υόρκη ήταν ο γιος του Τσαρλς Μίνγκους
• Το θεατρικό του Cowboy Mouth βασίστηκε στη σχέση του με την Πάτι Σμιθ αλλά μετά την πρεμιέρα ο ίδιος έφυγε ξαφνικά για την Ευρώπη
• Είχε ένα μεγάλο ράντσο για πολλά χρόνια, ζούσε εκεί
• Όταν πέθανε, η Πάτι Σμιθ είπε: “Ο Σαμ ήταν άνθρωπος που κατοικούσε μες τον εαυτό του. Κάτι ξέρω απ’ αυτούς τους ανθρώπους. Πρέπει να τους επιτρέπεις να αποφασίζουν μόνοι τους πώς θα φύγουν”.

Κάποιος είπε πως ο Σαμ Σέπαρντ έψαξε τα οστά των μύθων μέσα μας. Άλλος πως είχε την αλαζονεία της παρέας. Μας έδωσε πρόσβαση στα πιο επώδυνα σημεία μας. Ικανός να απορρίπτει κατά διαστήματα τον εαυτό του για να παραμένει αγνός. Είπαν πως είναι ευφυής. Ιδιοφυής. Πως δεν βιαζόταν. Δεν έψαχνε την κάθαρση, ούτε την ανταμοιβή. Η βία της υπαίθρου με τον πρωτόγονο αγροτισμό της, τη σαπίλα που δημιουργεί η φτώχεια, την αποσύνθεση, ήταν πάντα παρούσα στα έργα του, μαζί με τον απίστευτο θαυμασμό του για τη σχέση ανθρώπου και εδάφους στο Γουαϊόμινγκ, το Τέξας, τη Μοντάνα… Και η Λορέτα Γκρέκο, καλλιτεχνική διευθύντρια του Magic Theatre, είπε πως “ο Σαμ Σέπαρντ, παρά τα πάντα, ήταν βαθιά ο εαυτός του. Αναζητούσε, όπως όλοι μας. Φροντίζοντας ώστε, καθώς οι λέξεις έβγαιναν στον αέρα, να έχουν δίκιο”.

 

Πηγές

Όλα τα αποσπάσματα είναι από τα βιβλία του Σαμ Σέπαρντ:

1. Τα χρονικά των μοτέλ, εκδ. Θύραθεν, μτφρ. Γ. Αγγελίδης
2. Διασχίζοντας τον παράδεισο, εκδ. Καστανιώτη, μτφρ. Κ. Τζωρίδου

Τα βιογραφικά στοιχεία του Σαμ Σέπαρντ είναι κυρίως από τη βικιπαίδεια, καθώς και από τα άρθρα:

1.  https://www.americantheatre.org/2017/08/04/sam-shepard-mystery-and-magic-freedom-and-fire/
2. https://www.newstatesman.com/culture/2017/07/sympathy-brokenness-humans-mythic-grotesque-work-sam-shepard    

Οι φωτογραφίες είναι του καταπληκτικού Noel Kerns, του φωτογράφου που συγχρονίζει τα ταξίδια του με το ημερολόγιο των σεληνιακών φάσεων. Όλες οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες στους δρόμους των road movies, ενώ η φωτογραφία του εγκαταλειμμένου θεάτρου είναι στο θέατρο της πόλης Παρίσι, στο Τέξας.