(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)

Η Φιλομένα Λι έμεινε έγκυος το 1952, στην Ιρλανδία. Καθώς ήταν έφηβη και φυσικά ανύπαντρη, και η κοινωνία δεν μπορούσε να σηκώσει το σκάνδαλο, την έκλεισαν σε μοναστήρι. Δεν έφτανε αυτό. Όταν γεννήθηκε το παιδί της, της το έκλεψαν και το έστειλαν στην Αμερική. Στην ηθική της κοινωνίας δεν χωρούσε η γέννηση ενός παιδιού, χωρούσε  όμως η κλοπή του, πόσο μάλιστα όταν επρόκειτο για μωρά τέτοιων «τιποτένιων» μανάδων.

To 2013 ο Στίβεν Φρίαρς διάβασε αυτήν την, πέρα για πέρα αληθινή, ιστορία στο βιβλίο Χαμένο παιδί της Φιλομένα Λι του δημοσιογράφου Μάρτιν Σίξμιθ και έφτιαξε την καταπληκτική ταινία Philomena, με πρωταγωνιστές την Τζούντι Ντεντς και τον Στιβ Κούγκαν, ένα τρυφερό, σκληρό, αστείο, θλιβερό οδοιπορικό στη σκοτεινή πλευρά του κόσμου μας, την πλευρά των ένοχων σιωπών που επιβάλλει η εκκλησία, η συντήρηση, η άτεγκτη – πάντα εντός εισαγωγικών – «ηθική».

Ήρθε φέτος μια νέα ταινία, η αριστουργηματική «Μικρά Πράγματα σαν κι Αυτά» του Μπιλ Φέρλογκ με πρωταγωνιστές τους Κίλιαν Μέρφι και Έμιλι Γουάτσον, βασισμένη κι αυτή σε βιβλίο, της Κλερ Κίγκαν αυτή τη φορά, να αναφερθεί με τη σκοτεινιά που αρμόζει στην ιστορία των ασύλων για “παραστρατημένα” κορίτσια, στην πραγματικότητα κολαστηρίων της καθολικής εκκλησίας στην Ιρλανδία από τον 18ο αιώνα έως και τα τέλη του 20ού αιώνα, γνωστών ως “Πλυντηρίων της Μαγδαληνής”, όπου, μεταξύ άλλων βασανιστηρίων, έπαιρναν τα μωρά των γυναικών που γεννούσαν και κύριος οίδε τι τα έκαναν! Το τελευταίο Κολαστήριο έκλεισε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1996, η σύγχρονη Ιρλανδία ζήτησε συγγνώμη, και ο Bill Furlong, ο καρβουνιάρης  στην ταινία «Μικρά Πράγματα σαν κι Αυτά», έγινε ένας ήρωας της δικής μας πια καθημερινότητας, εκείνος ο άνθρωπος που δεν χωράει στη γενικευμένη ομερτά, και που η προσωπική του βόλεψη δεν είναι η πυξίδα που καθορίζει τη ζωή του. Αυτό που αλλού το λέμε συνείδηση. Αλλού επιλογή.

Η αρπαγή παιδιών από «μιαρούς» γονείς και η πώλησή τους σε «καθώς πρέπει» οικογένειες δεν είναι νοσηρή πραγματικότητα μόνο στη, βουτηγμένη στο σάπιο καθολικό συντηρητισμό, Ιρλανδία των 50s. To “Fucking Catholics” που ακούγεται στην ταινία του Φρίαρς στην πραγματικότητα είναι “Fucking Catholics and all others”. Αρχής γενομένης από την Αργεντινή.

Στην Αργεντινή κάθε Πέμπτη, κάθε Πέμπτη από το 1977 ως σήμερα, γυναίκες με λευκά μαντίλια στα μαλλιά τους, διαδηλώνουν ήσυχα στην Πλατεία Μαΐου του Μπουένος Άιρες. Την αρχή έκαναν 14 γυναίκες, απολίτικες νοικοκυρές ίσως, εν μέσω της χούντας του Βιδέλα. Ήταν  οι μητέρες και οι γιαγιάδες παιδιών που κλάπηκαν από αγωνιστές ανθρώπους και δόθηκαν με παράνομες υιοθεσίες, συνήθως σε ζευγάρια που δεν μπορούσαν να αποκτήσουν παιδιά και ήταν πολιτικά προσκείμενα στο δικτατορικό καθεστώς. Σήμερα οι μητέρες του Μάη είναι μια οργανωμένη συλλογικότητα που συνεχίζει να ψάχνει τα κλεμμένα παιδιά. Δεν σταματούν. Το Δεκέμβριο του 2024 αυτή η νέα γενιά της πλατείας Μαίου, εντόπισε το παιδί νούμερο 139, σαρανταεφτά χρονών πια, κόρη της Νοεμί Μπεατρίς Μασέδο και του Ντάνιελ Αλφρέδο Ινάμα, αγωνιστών που απήχθησαν τον Νοέμβριο του 1977, και έκτοτε αγνοούνται τα ίχνη τους. Η μικρή είχε κλαπεί από το σπίτι της και δεν γνώριζε τίποτα για όλα αυτά μέχρι που εντοπίστηκε. Θα βρούμε και τα υπόλοιπα 400 παιδιά, λένε οι γυναίκες της συλλογικότητας, φοράνε τα λευκά μαντίλια τους και κατεβαίνουν κάθε Πέμπτη στην πορεία διαμαρτυρίας.

Στην καταπληκτική ταινία Argentina 1985 οι μητέρες της πλατείας του Μαίου έχουν γεμίσει την αίθουσα του δικαστηρίου όπου γίνεται η πρώτη δίκη των πρωταίτιων της χούντας. Οι συνήγοροι υπεράσπισης του Βιδέλα και των συνταγματαρχών του απαιτούν από τις μητέρες αυτες να βγάλουν τα μαντίλια τους, αλλιώς θα τις διώξουν από την αίθουσα του δικαστηρίου. Σιωπηλά, με αργές κινήσεις, η μία μετά την άλλη βγάζουν τα μαντίλια, αυτά τα χαρακτηριστικά λευκά μαντίλια με τα ονόματα των αγνοούμενων παιδιών τους σε μια συγκλονιστική σκηνή. Τέσσερις μήνες αργότερα η δίκη ολοκληρώθηκε. Ο εισαγγελέας Julio César Strassera, ερμηνευμένος στην ταινία από τον Ρικάρντο Νταρίν, τέλειωσε την αγόρευσή του, έβαλε στην άκρη τα χαρτιά της ομιλίας του, και είπε κοιτάζοντας την ανθρωπότητα στα μάτια “δεν με νοιάζει να είμαι πρωτότυπος, με νοιάζει μόνο να ακουστεί, να γίνει πράξη, αυτό: ποτέ ξανά.” Οι μητέρες της πλατείας του Μάη, σιωπηλά, με αργές κινήσεις, φόρεσαν ξανά τα λευκά μαντίλια τους. Κανένας δεν τόλμησε να τις πειράξει.

Αν στην Αργεντινή διαδηλώνουν τόσα χρόνια μετά, αν στην Ιρλανδία το κράτος έχει ζητήσει επισήμως συγγνώμη, στην Ελλάδα προσπαθούμε απλώς να ξεχαστεί και να σβηστεί από την ιστορία το παιδομάζωμα της Φρειδερίκης, βασίλισσας της χώρας από το 1947 ως το 1967. Η μισητή βασίλισσα ίδρυσε τον Ιούλιο του 1947 το Βασιλικό Ίδρυμα Πρόνοιας και ξεκίνησε το καταστροφικό της έργο.

12.000 παιδιά αρπάχτηκαν από τα σπίτια τους, σπίτια «κομμουνιστοσυμμοριτών» κυρίως σε Μακεδονία και Θράκη – αλλά από κοντινή μου ιστορία γνωρίζω πως παιδομάζωμα έγινε και στην Πελοπόννησο – για να μεταφερθούν στα στρατόπεδα συμμόρφωσης (γνωστά ως «παιδουπόλεις της Φρειδερίκης») στα νησιά του Αιγαίου. Στο αναμορφωτήριο της μικρής Λέρου φιλοξενήθηκαν 1.200 παιδιά, μεταξύ αυτών ο παππούς του γιου μου, για να μάθουν πως οι κομμουνιστές, δηλαδή οι γονείς τους, ήταν τέρατα και να διαπαιδαγωγηθούν από την αρχή, ως καλοί και υπεύθυνοι εθνικόφρονες πολίτες. Το ακόμα χειρότερο όμως, που αφορά κυρίως αυτήν εδώ τη δημοσίευση, ήταν οι πωλήσεις παιδιών, κυρίως βρεφών. Από το 1950 και μετά έγιναν αποκαλύψεις για πώληση χιλιάδων παιδιών, κυρίως στις ΗΠΑ, από κυκλώματα παράνομων υιοθεσιών.

Αντιγράφω από τη σελίδα theshadesmag.wordpress.com: «Γράφει το ρεπορτάζ στην εφημερίδα “Καθημερινή” της 1.4.1948: “Η Α. Μ. Βασίλισσα Φρειδερίκη εδέχθη χθες την 11ην π.μ. τον κ. Τσαλδάρην και Αμερικανούς αξιωματούχους, και συνεζήτησε το θέμα της συγκέντρωσης, μεταφοράς και περίθαλψης των απειλουμένων να απαχθούν υπό των συμμοριτών παιδιών των βορείων επαρχιών. Στη διάρκεια της συσκέψεως απεφασίσθη και η εγκατάστασίς τους σε συγκεκριμένες οικογένειες που πρόσφεραν τη φιλοξενίαν τους“. To αντίτιμο της υποτιθέμενης «φιλοξενίας» ήταν 4.000 – 5.000 δολάρια το κεφάλι. Αργότερα η τιμή έφτασε και τις 10.000 δολάρια, ανάλογα της προσφοράς και της ζήτησης, καθώς και της αρτιμέλειας των παιδιών.»  Η βελγίδα δημοσιογράφος Γκόντα Βαν Στέεν στο βιβλίο της Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα αναφέρει πως μετά την ενδελεχή της έρευνα στα πολύ λεπτομερή αρχεία των ΗΠΑ εντόπισε 3.200 αγοραπωλησίες παιδιών από την Ελλάδα. Αλλού διαβάζω πως τα ιδρύματα της Φρειδερίκης πήραν 28.000 παιδιά κι επέστρεψαν 15.000. Τι απέγιναν τα υπόλοιπα; Οι αδερφές της Έφης Αργυριάδη πάντως χάθηκαν όταν υιοθετήθηκαν κρυφά και παράνομα από έναν Ελληνοαμερικανό. Η ίδια πιστεύει ότι η υιοθεσία ήταν εσκεμμένη καθώς πατέρας της ήταν ο Ηλίας Αργυριάδης, που εκτελέστηκε μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη.

Αυτές οι εγκληματικές ενέργειες σε Ιρλανδία, Αργεντινή και Ελλάδα (υπάρχουν κι άλλες δυστυχώς!) έχουν όλες αφετηρία την ιδεοληπτική βεβαιότητα πως μπορεί μια ομάδα να κυριαρχήσει απόλυτα σε μια άλλη, κατά προτίμηση σε ανθρώπους που έχουν βρεθεί σε κοινωνική, οικονομική ή πολιτική αδυναμία, διότι η κυρίαρχη ομάδα γνωρίζει τι είναι το σωστό με βάση αμφιλεγόμενα, φυσικά, κριτήρια, που έχει η ίδια ορίσει για όλους. Δεύτερο βήμα του εγκλήματος είναι η σκέψη πως αφού μπορείς να διαφεντεύεις τις ζωές των άλλων, ακόμα και μικρών αθώων παιδιών, μπορείς να βγάλεις κι ένα κέρδος – κέρδος αισχρόν βαρύ κειμήλιον, έλεγε ο Περίανδρος. Τα παιδιά των ανύπαντρων μανάδων, τα παιδιά των φτωχών, των κομμουνιστών, των αντικαθεστωτικών γίνονται έτσι με ευκολία προϊόντα προς πώληση. Πρέπει να είσαι και κάθαρμα για να το κάνεις, κρατικοί ή παρακρατικοί φορείς, εκκλησίες, βασίλισσες και παρατρεχάμενοι αποδείχτηκαν οι καλύτεροι.

—————————————————————-

“Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο λέει πως “όσο σκληρά κι αν προσπαθείς να την αποσιωπήσεις, η ανθρώπινη ιστορία αρνείται να σωπάσει”. Μακάρι να αποδείξουμε πως έχει δίκιο. Γιατί η αλήθεια είναι πως οι γενιές που τα έζησαν όλα αυτά χάνονται. Μακάρι οι νέες γενιές να γράφουν και να μιλάνε πιο δυνατά, ώστε να μην ξεχαστεί η ιστορία αυτών των ανθρώπων. Η λήθη είναι ένας δεύτερος θάνατος, μια νέα επίδειξη βαρβαρότητας σε βάρος εκείνων που εκτελέστηκαν, βασανίστηκαν, εξαφανίστηκαν, πουλήθηκαν!

Πηγές

1. https://theshadesmag.wordpress.com/2020/02/08/vasilisa-friki/?fbclid=IwY2xjawIUp-VleHRuA2FlbQIxMQABHRgyixgnNbcdBsGioOhg4MqsfjQx4j8_jCe80rJOeOLWhoUcdJgcBRfp0g_aem_nwAumZe5lh2PLKzx2vgLnA
2. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B5%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B1%CE%90%CE%BF%CF%85
3. https://batimes.com.ar/news/argentina/the-truth-continues-to-come-to-light-abuelas-find-another-grandchild.phtml
4. https://www.avgi.gr/tehnes/405521_mystika-kai-psemata-toy-psyhroy-polemoy
5. https://www.bovary.gr/oramatistes/9842/ta-plyntiria-tis-magdalinis-ekei-opoy-i-irlandia-xeplene-tin-ntropi-hiliadon-nearon

Δείτε

1. Ταινία Argentina 1985: https://www.imdb.com/title/tt15301048/
2. Ταινία The official story: https://www.imdb.com/title/tt0089276/
3. Ταινία Philomena: https://www.imdb.com/title/tt2431286/
4. Ταινία Μικρά πράγματα σαν κι αυτά: https://www.imdb.com/title/tt27196021/

Ακούστε

1. Το podcast των ΑΣΚΙ για τα παιδιά που πουλήθηκαν στις ΗΠΑ, είτε για πολιτικούς λόγους είτε για κοινωνικούς: https://soundcloud.com/aski-6/28112021a?utm_source=clipboard&utm_campaign=wtshare&utm_medium=widget&utm_content=https%253A%252F%252Fsoundcloud.com%252Faski-6%252F28112021a

Οι πίνακες είναι από τη σειρά Monsters του Τιμ Μπάρτον, για την οποία η Έλενα Μπόναμ Κάρτερ έχει πει «Οι ζωγραφιές του είναι ένας τρόπος να ξορκίζει το σκοτάδι». Γι’ αυτό τις διάλεξα.

Ο τίτλος της δημοσίευσης είναι στίχος από το τραγούδι «Κάποτε θα ‘ρθουν» των Μίκη Θεοδωράκη – Λευτέρη Παπαδόπουλου με την καταπληκτική ερμηνεία του Παύλου Σιδηρόπουλου στο soundtrack της ταινίας Ο Ασυμβίβαστος:

https://www.youtube.com/watch?v=ZNFGMRaeGVE