(της Γεωργίας Κανελλοπούλου)
Όταν ο κύριος Φιλίποβιτς, μεσαιωνιστής στο Πανεπιστήμιο του Σεράγεβο, επισκέφτηκε τα Κρατικά Αρχεία του Ντουμπρόβνικ, έπεσε πάνω σε κάτι που δύσκολα θα εκπλήξει όποιον έχει ζήσει με γάτες: ένα χειρόγραφο του 15ου αιώνα με μελανί αποτυπώματα γάτας (αυτό ακριβώς που βλέπετε στην κεντρική φωτογραφία του άρθρου).
Μια άλλη φορά, γύρω στο 1420 και σύμφωνα με το blog MedievalFragments, ένας γραφέας του Ντέβεντερ βρήκε το χειρόγραφό του κατεστραμμένο από έναν λεκέ ούρων που άφησε εκεί μια γάτα το προηγούμενο βράδυ. Αναγκάστηκε να αφήσει άδεια την υπόλοιπη σελίδα, ζωγράφισε μια γάτα και καταράστηκε τη γάτα με τα ακόλουθα λόγια: “Καταραμένη να είναι η βλαβερή γάτα που ούρησε πάνω από αυτό το βιβλίο κατά τη διάρκεια της νύχτας στο Ντέβεντερ. Προσέξτε καλά να μην αφήνετε ανοιχτά βιβλία το βράδυ όπου μπορούν να έρθουν γάτες.” [Confundatur pessimus cattus qui minxit super librum istum in nocte Daventrie. Et cavendum valde ne permittantur libri aperti per noctem ubi cattie venire possunt.] Το κατουρημένο χειρόγραφο νομίζω πως βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο της Κολωνίας, αλλά πριν πάτε για προσκύνημα οι γατόφιλοι διασταυρώστε την πληροφορία.
Σε κάθε περίπτωση, τα παραπάνω αδιαμφισβήτητα γεγονότα δεν μπορούν να δικαιολογήσουν, ούτε καν να αιτιολογήσουν, τα δεινά των γατών…
Το 1233 ο Πάπας Γρηγόριος ο Ένατος εξέδωσε μια παπική διακήρυξη στην οποία κατηγορούσε τις γάτες ότι υπηρετούν τον πρίγκιπα του σκότους. Χμμ! Οι γάτες έβλεπαν στο σκοτάδι, δεν περιορίζονταν στο Φως του Ιησού, και επιπλέον είχαν μια ανυπάκουη συμπεριφορά, καθόλου ευσεβή, μάλλον αποκλίνουσα. Κατόπιν αυτών, οι ζωγράφοι τις ζωγράφιζαν άσχημες, οι άνθρωποι τις κυνηγούσαν φοβισμένοι, και το 1484 ο Πάπας Ινοκέντιος ο Όγδοος όρισε σε μια εγκύκλιό του ότι οι γάτες στο εξής θα καίγονται στην πυρά μαζί με τις αφέντρες τους, τις μάγισσες.
Οι φοβεροί αυτοί διωγμοί των γατών, κυρίως των μαύρων – γι’ αυτό προφανώς θεωρούνται γρουσούζικες -, διήρκεσαν λοιπόν αρκετούς αιώνες, και μάλλον το να ονομάζουμε τα βασανιστήρια τους μεσαιωνικά δεν είναι σωστό, σε καραμπινάτους αναγεννησιακούς χρόνους συνέβησαν κυρίως, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι το κυρίαρχο αφήγημα της Ιστορίας και το τι ονομάζεται σκοτεινό και τι φωτεινό πρέπει να τίθεται πάντα σε αμφισβήτηση – αλλά αυτή είναι μια άλλη κουβέντα.
Εκατοντάδες χιλιάδες γάτες βασανίστηκαν με ανατριχιαστικούς τρόπους, κρεμάστηκαν, πνίγηκαν, τεμαχίστηκαν και κάηκαν ζωντανές, σε σημείο που το είδος σχεδόν εξαφανίστηκε από την Ευρώπη. Η εξόντωση των γατών συνδέθηκε και με το Μαύρο Θάνατο, την επιδημία πανώλης που έκανε την εμφάνιση της στην Ευρώπη το 1347, θανάτωσε το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού πληθυσμού, και η αιτία της σχετίζεται και με… τα ποντίκια.
Μη βιαστείτε να κουνήσετε το κεφάλι και να προσπεράσετε τις δεισιδαιμονίες ως παλιά, ξεπερασμένη υπόθεση. Σύμφωνα με την Ιταλική Ένωση για την Προστασία των Ζώων και του Περιβάλλοντος (AIDAA), περίπου 60.000 μαύρες γάτες σκοτώνονται κάθε χρόνο στην Ιταλία, ενώ αρκετές πέφτουν θύματα σατανιστικών τελετών. Επίσης οι μαύρες γάτες δεν αποτελούν πουθενά την πρώτη επιλογή για υιοθεσία από φιλόζωους. Και εφόσον αυτά ισχύουν στις μέρες μας για τις γάτες, αρχίστε να αναρωτιέστε τι ισχύει για τις μάγισσες…
——————————————–
[Οι εικόνες του άρθρου είναι μεσαιωνικοί γατοπίνακες, εκτός από την κεντρική που είναι η πατούσα της γάτας στο μεσαιωνικό χειρόγραφο. Δείτε τους πίνακες, ούτε μια γάτα δεν είναι όμορφη!! Όχι γιατί οι καλλιτέχνες ήταν ανίκανοι αλλά γιατί τα ζώα – συμπεριλαμβανομένων των γατών ή ίσως κυρίως των γατών – σχεδιάζονταν συχνά με «τρομακτικές» ανθρωπόμορφες εκφράσεις του προσώπου για να ξεχωρίζει η κακή τους αδάμαστη φύση από τους «πολιτισμένους», ευσεβείς ανθρώπους. Το ότι σήμερα όλες οι γατίσιες εικόνες (ζωγραφιές, φωτογραφίες, σκίτσα) είναι γλυκούλες σε βαθμό που αναρωτιέσαι αν γίνεται να μην υπάρχει ούτε μία ασχημομούρα γάτα, ίσως είναι τελικά δείγμα πως η ανθρώπινη συνείδηση προχώρησε σε κάτι σωστά.]
Πηγές
- Τραγούδι Η Εξαφάνιση του Θανάση Παπακωνσταντίνου, απ’ όπου και ο τίτλος του άρθρου.
- https://www.openculture.com/2024/05/medieval-cats-behaving-badly-kitties-that-left-paw-prints-and-peed-on-15th-century-manuscripts.html#google_vignette
- https://mundusest.wordpress.com/2020/03/27/%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%cf%89%ce%b3%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%cf%89%ce%bd-%cf%83%ce%b1%cf%84%ce%b1%ce%bd%ce%b9%ce%ba%cf%8e%ce%bd-%ce%b3%ce%ac%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf/
- https://www.sansimera.gr/articles/1318
- https://artrkl.com/blogs/news/mid-evil-cats-why-artists-in-the-dark-ages-made-them-so-ugly
- H τελευταία μαύρη γάτα, βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά, Εκδ. Μεταίχμιο, 2001
